هویت کالبدی فضاهای داخلی خانه های سنتی و به کارگیری آن در خانه های تبریز

خانه نمونه ای از معماری سنتی ایران است که بیشترین تاثیر را از الگوهای زیستی مردم گرفته و در کنار عوامل دیگر به طور مستقیم برخاسته از نیازها، اعتقادات و تفکرات آنها بوده است. انسان ایرانی در جریان تغییرات سریع مدرنیته بسیاری از داشته های خود را از دست داده است. از مهمترین آنها هویت کالبدی فضاهای داخلی است که با حذف الگوهای داخلی بسیار کمرنگ شده است. پژوهش به دنبال آن است تا با بهره گیری از الگوهای موثر در طراحی مسکن سنتی مناطق سردسیر نظیر تبریز به الگویی مناسب در جهت طراحی مسکن معاصر شهر تبریز دست یاید. در مسکن سنتی تبریز ساخت خانه ها از روی الگوهای شناخته شده منطقه باعث ایجاد هویت کالبدی در بناهای آن زمان می شدند؛ لذا می توان با بروز کردن این الگوها از آنها در بناهای معاصر استفاده کرد. پژوهش حاضر به لحاظ هدف کاربردی و از جهت ماهیت و روش تحلیلی- توصیفی است. جهت انجام ابتدا مطالعات اکتشافی به صورت کتابخانه ای و اسنادی انجام شده و سپس به صورت پیمایشی ادامه یافته است که از طریق تکمیل پرسشنامه توسط 10 نفر از خبرگان معماری انجام شده است. چهار خانه از دوره قاجار و چهار مورد از آپارتمان های تبریز انتخاب شده اند. در گام بعدی با روش دلفی به غربالگری مولفه های جمع آوری شده، پرداخته شد تا موثرترین مولفه ها شناسایی گردد. در ادامه برای تعیین ارزش هر یک از مولفه ها از روش AHP استفاده شد. در خانه های سنتی تبریز به ترتیب مولفه های مردمی، اقلیمی، کالبدی، معنایی و فعالیتی در ایجاد هویت کالبدی موثرند در حالی که در خانه های معاصر تبریز به ترتیب مولفه های کالبدی، مردمی، فعالیتی، معنایی و اقلیمی در ایجاد هویت کالبدی موثرند. نتایج وزن دهی مولفه ها نشان می دهد که در خانه های معاصر به دلیل تاکید زیاد در کالبد مولفه های معنایی فراموش شده اند و نیاز به تقویت بیشتر دارند.