بررسی عوامل ادافیکی و ارتفاع بر تغییرات ترکیبات شیمیایی گونه گل اروانه زیبا (Hymenocrater elegans) (مطالعه موردی: مراتع بلده نورمازندران)

تحقیق حاضر با هدف بررسی نقش عوامل محیطی (ارتفاع و خاک) بر مقادیر کمی و کیفی اسانس حاصل از اندام های هوایی گونه گل اروانه زیبا در رویشگاه طبیعی آن واقع در منطقه بلده نور (استان مازندران) انجام شد.  برای این منظور، اندام های هوایی گیاه در مرحله گلدهی جمع آوری و پس از خشک شدن در دمای محیط آزمایشگاه، اسانس گیری به روش Hydrodistilation انجام گرفت. تجزیه و شناسایی ترکیبات اسانس با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی (GC) و گاز کروماتوگراف متصل به طیف سنج جرمی (GC/MS) انجام گرفت. جهت تعیین ویژگی های خاک و ارتباط آن با کمیت و کیفیت اسانس گل اروانه زیبا، نمونه ها در سه پلات در امتداد سه ترانسکت در هر طبقه ارتفاعی از عمق 30-0 سانتی متری برداشت شد و پارامترهای کربن آلی، ازت، فسفر، پتاسیم، کلسیم، منیزیم، آهن، منگنز، روی، مس اندازه گیری شدند. براساس نتایج به‎دست آمده 43 ترکیب در اسانس گل اروانه زیبا در سه ارتفاع بلده شناسایی شد. بیشترین ترکیبات در ارتفاع 1000-800 متر Labda، Methanonaphthalene، Butenamide و Tetramethyl tricycle، با بافت خاک سیلتی در ارتفاع 1700-1500 متر، Heptadecanamine، Acetaldehyde Ethanal، Ethylamine، Isopropylidene-3-methyle با بافت خاک سیلتی و ارتفاع 2200-2000 متر Pyridinepropanoic acid ,alpha، Ethylene oxid، Oxirane Epoxyethane، Cyclopropane,1-bromo با بافت خاک سیلتی-لومی بودند. همچنین، نتایج نشان داد که بین درصد اسانس و اختلاف ارتفاع از سطح دریا یک رابطه خطی منفی معنی دار وجود دارد به این معنی که با افزایش ارتفاع، درصد اسانس کاهش می یابد. درخصوص ارتباط خصوصیات خاک با میزان اسانس گل اروانه زیبا، نتایج این پژوهش همبستگی متفاوتی بین پارامترهای خاک و ترکیبات اسانس نشان داد.