فراز و فرود اندیشه اخباریان در فرآوری «نظریه امامت»

اخباریان اگر چه _ در مقایسه با دیگر اندیشه های رایج زمان خود _ مکتب فکری مستقلی داشتند، اما در موضوع امامت، کمتر می توان آنها را دارای دیدگاه هایی منحصر به فرد دانست. بیشتر آرای آنان بازتاب نظرگاه محدثان و اندیشمندان سده های نخستین است. رویکرد حدیث محوری و پرهیز از تاویل و تفسیر عقل گرایانه، بر شیوه استنباط آموزه های اعتقادی آنان تاثیر نهاده است. اوج گرفتن باور اخباریان نسبت به متکلمان در موضوعاتی که متکلمان به جهت رویارویی با مخاطبانی عام و استفاده از استدلال های فرامذهبی، مجبور به حداقل گرایی در این موضوعات شده اند، از مهم ترین نقاط اختلاف این دو جریان است که ثمره اعتماد به گنجینه روایاتی است که اخباریان خود را خزانه دار آن می دانند. به رغم ناسازگاری میان اخباریان و متکلمان در تعریف، تبیین ویژگی های خاص و ساز  و  کار تولیت و انتقال امامت، دشوار است که آرای اخباریان را برخاسته از مدرسه کلامی مستقلی به شمار آوریم. استفاده از استدلال های کلامی برای اثبات برخی مسایل حوزه امامت و آشتی با عقل در نظریه امامت اخباریان، قابل انکار نیست که نشان از تعامل این مکتب با دیگر اندیشه های کلامی امامیه دارد. در مجموع، می توان «نظریه امامت» در اندیشه اخباریان را همسو با عالمان کلام پژوه و آمیخته با روایات بدون تحلیل محتوایی، ارزیابی کرد.