پهنه ‏بندی خطر شکل‏ گیری فروچاله‏ های گچی در سازند گچساران با استفاده از مدل فازی مطالعه موردی: دشت جابر بدره ایلام

سازندهای دارای لایه گچی زمینه‏ ساز تشکیل اشکال کارستی گچی است. دشت جابر، در شمال غربی استان ایلام، در واحد زاگرس چین‏ خورده واقع ‏شده است. سازند گچساران به ‏سبب شرایطی که در گذشته پشت سر گذاشته عمدتا در ناودیس‏ ها قرار دارد. وجود پدیده ‏های کارستی گچی به شکل فروچاله در این دشت، می‏ تواند تاثیر بسیار مخربی بر جاده‏ ها و تاسیساتی که در مجاورت این لایه‏ ها قرار دارند بگذارد. در این پژوهش نقشه پهنه‏ بندی تکامل کارست با استفاده از مدل فازی تهیه ‏شده که جهت تهیه این نقشه از ده عامل محیطی شامل شیب، وجه شیب، زمین ‏شناسی، فاصله از خط کنیک، نقاط تمرکز جریان دامنه‏ ای، فاصله از رودخانه، طبقات ارتفاعی، کاربری اراضی، پارامتر اقلیم با استفاده از روش دمارتن، و شاخص پوشش گیاهی استفاده‏ شده است. نتایج این پژوهش نشان داد 9/36 درصد منطقه موردمطالعه در محدوده ریسک بالا، 49 درصد در محدوده ریسک متوسط، و 1/14 درصد در محدوده ریسک پایین قرار دارد. بازدیدهای میدانی نشان می‏ دهد مهم‏ترین عوامل موثر در تکامل کارست این منطقه شیب و محل تلاقی خطوط آبراهه‏ ها در دامنه با لایه‏ های گچ خالص ضخیم‏ لایه است و محل تلاقی لایه‏ های گچ در مجاورت خط کنیک یکی از عوامل زمینه ‏ساز و مهم در جهت شکل‏ گیری این فروچاله ‏ها محسوب می‏‏ شود.