فضاهای مفصلی، راهکاری در پایداری معماری

برقراری ارتباطی پایدار بین سه عنصر انسان، طبیعت و معماری مسئله ای است که اکثر معماران و پژوهشگران بعد از پیدایش مشکلات زیست محیطی و فرهنگی به وجود آمده از معماری مدرن، در پی تحقق آن هستند. مفصل عنصری است که به صورت ذهنی و عینی امکان برقراری اتصال و یا انفصال بین فضاهای مختلف را فراهم می نماید. این عنصر در حین کمک به درک جداگانه ی هر فضا، با تعریف سلسله مراتب به یکپارچگی بافت کمک می کند. مفصل در تمامی مقیاس های طراحی می تواند ایفای نقش داشته باشد، از مقیاس خرد تا کلان، از سازه تا معماری، از کانسپت های حجمی تا جزییات و تزیینات. از آنجایی که یکی از ارکان پایداری ارتباط مناسب با زمینه - از جوانب مختلف فرهنگی، اجتماعی، زیست محیطی، اقتصادی _ می باشد، با طراحی صحیح و جانمایی درست مفاصل، این ارتباط می تواند به صورت مناسبی شکل گرفته و در نهایت اثری پایدار را به همراه داشته باشد.

بررسی این موضوع که تا چه حد فضاهای مفصلی می توانند در راستای تحقق معماری پایدار مثمرثمر باشند؟ و اینکه چه راهکارهایی طراحی ای را در این زمینه می توان ارایه داد؟ سوالات اصلی این مقاله می باشند.

در پژوهش حاضر با شناسایی ویژگی های چند بعدی مفاصل و تطبیق آنها با شاخص های معماری پایدار به ارتباط کارآمد این دو مفهوم پرداخته شده است، با هدف اینکه ویژگی های فضاهای مفصلی در خلق معماری پایدار استفاده شود.

آنچه که در این مقاله مورد توجه قرار گرفته است امکان برقراری ارتباط درست و کارآمد بین سه عنصر انسان، طبیعت و معماری با استفاده از خلق فضاهای مفصلی می باشد که به روش توصیفی - تحلیلی انجام می شود. از این رو شاخص های معماری پایدار و فضای مفصلی معرفی می شوند تا میزان تاثیرگذاری فضاهای مفصلی بر تحقق معماری پایدار مورد بررسی قرار گیرد.

به منظور جمع بندی مطالب مطرح شده راهکارهایی از جمله توجه به فضاهای باز و نیمه باز برای برقراری ارتباط منعطف طرح و قبول طیف بیشتر مخاطبان، به کارگیری الگوهای موفق گذشته در طراحی فضای مابین، استفاده از روش های تکنولوژیک یا بومی برای طراحی جداره ها، توجه به استفاده ی حداکثری از فضاها و جلوگیری از اتلاف انرژی برای برقراری ارتباط مناسب  بین اجزای طرح و زمینه از طریق خلق فضای مفصلی ارایه شده است. همچنین مسجد به عنوان یک نمونه که فضاهای مفصلی منجر به پیوند همه جانبه ی آن با زمینه شده اند بررسی می‎شود. با مقایسه ی طراحی مساجد پایدار و راهکارهای مذکور می توان گفت به دلیل توجه به ابعاد مختلف پایداری در ارایه ی این راهکارها، با در نظر گرفتن آن ها در فرآیند طراحی، می توان در دستیابی به اهداف معماری پایدار در سایر کاربری ها تا حدود زیادی موفق بود.