نقش افسردگی مادر در مشارکت کودک مبتلا به لوسمی در فعالیت های روزمره زندگی

 سرطان خون در کودکان یکی از شایع ترین انواع سرطان است. تغییرات ایجاد شده در شرایط کودک و عوارض داروهای مصرفی و بیماری بر وضعیت جسمانی وی موجب افسردگی شدید در والدین می شود. از سوی دیگر سیر درمان این بیماری و بستری های پی در پی و طولانی مدت در بیمارستان بر مشارکت کودکان مبتلا به سرطان در فعالیت های روزمره تاثیر منفی می گذارد. به طوری که اغلب این کودکان در انجام این فعالیت ها با چالش مواجه هستند. در این پژوهش بررسی شد که نقش افسردگی مادر در مشارکت کودک مبتلا به لوسمی در فعالیت های روزمره زندگی چیست؟

مطالعه حاضر یک پژوهش توصیفی تحلیلی مقطعی است. جامعه مورد بررسی کودکان 15-13ساله مبتلا به سرطان مراجعه کننده به بیمارستان سیدالشهدای اصفهان و مادران آن ها بود و نمونه های مورد مطالعه با روش نمونه گیری ساده در طی شش ماه در فاصله بهمن 1397 تا تیر 1398 انتخاب شدند. به طور کلی 72 کودک با توجه به معیارهای ورود به بیمارستان مراجعه کردند که از این میان 62 کودک و مادر تمایل به همکاری داشتند. پس از ارایه توضیحات در خصوص پژوهش، در صورت تمایل به همکاری، پرسش نامه های «اطلاعات جمعیت شناختی»، «افسردگی بک 2» و «عادات زندگی» با کمک مصاحبه کننده برای هر کودک و مادر تکمیل شد. نسخه کوتاه شده پرسش نامه عادات زندگی برای کودکان 5 تا 13سال، توسط نوریو و همکارانش در سال 2002 و به منظور بررسی مشارکت اجتماعی در افراد دچار ناتوانی طراحی شد. روایی و پایایی این پرسش نامه در ایران توسط مرتضوی و همکاران در سال 1392 سنجیده شد و مقادیر ICC برای تمام بخش ها بیشتر از 0/60 و برای کل پرسش نامه 0/87 به دست آمد و درمجموع پرسش نامه از روایی و پایایی مطلوبی برخوردار بود. پرسش نامه خودابرازی بک 2، شاخص های افسردگی در افراد را می سنجد. نسخه فارسی پرسش نامه بک در سال 2005 توسط قاسم زاده و همکاران تهیه و اعتبارسنجی شد. روایی و پایایی نسخه فارسی پرسش نامه بک جهت استفاده برای سنجش علایم افسردگی در جمعیت نرمال مورد تایید قرار گرفت (آلفای کرونباخ =0/87) داده های حاصل از این پژوهش توسط نرم افزار SPSS نسخه 22 و با استفاده از آزمون های تحلیل داده پیرسون، اسپیرمن، آنووا و آزمون تی مستقل مورد آنالیز قرار گرفت.

میانگین و انحراف معیار سنی مادران 5/8±36/98 سال و کودکان 2/5±8/4 سال بود. میانگین و انحراف معیار نمره آزمون افسردگی بک میان مادران 10/9±21/8 بود و بیش از 85 درصد آن ها درجاتی از افسردگی را نشان دادند. میانگین و انحراف معیار نمره مشارکت کلی کودکان18/8±67/7 از 100 بود. نتایج پژوهش نشان داد میان نمره افسردگی مادر و مشارکت کودک در حوزه آموزش (0/008=P) و زندگی اجتماعی (0/05=P) رابطه معنادار معکوس وجود داشت. بین افسردگی مادر و مشارکت کودک در حوزه تغذیه (0/1=P)، تندرستی (0/12=P)، مراقبت شخصی (0/24=P)، ارتباط (0/4=P)، مشارکت در امور خانه (0/17=P)، تحرک (0/13=P)، مسئولیت ها (0/45=P)، روابط بین فردی (0/27=P) و تفریح (0/17=P) رابطه معناداری نبود.

عوامل متعددی می تواند بر سطح مشارکت و درگیری کودکان در فعالیت های روزمره زندگی تاثیرگذار باشد. با توجه به نتایج این پژوهش به نظر می رسد افسردگی و وضعیت روانی نامطلوب مادران کودکان مبتلا به سرطان علاوه بر تاثیرات مخرب بر عملکرد خود آن ها، می تواند تا حدودی منجر به محدودیت مشارکت کودک در حوزه های مهمی همچون آموزش و مشارکت اجتماعی شده و عوارض این بیماری را برای وی بیشتر کند.