مطالعه پدیدارشناسی آیین سوگواری در مرگ های ناشی از ویروس کرونا

‍‍‍‍عزاداری و سوگواری از دیرباز در میان ملت های مختلف جهان معمول بوده است و بخشی از ادبیات و فرهنگ و آداب و رسوم همه اقوام را به خود اختصاص می دهد. در ایران به دلیل وجود ارزش های دینی و سنتی، مراسم عزاداری برای مردگان، فرآیندی کاملا جمعی است و به شکل عمیقی در زندگی اجتماعی مردم حضور دارد به گونه ای که با شنیدن فوت یکی از اقوام و آشنایان، بلافاصله بازماندگان به منزل متوفا می روند و با آنها همدردی می کنند. این کار پیوند های معنوی و خانوادگی را حفظ می کند و باعث ترویج همبستگی و همدلی می شود. متاسفانه بیماری همه گیر ویروس کرونا در سراسر جهان باعث ایجاد وضعیت نگران کننده ای شده و تعداد بسیاری از مردم را تحت تاثیر قرار داده است. گستردگی شیوع ویروس جدید، مناسک مرگ و سوگواری را دگرگون کرده است و بر نحوه کنش افراد با پدیده مرگ تاثیر گذاشته، به نحوی که غیر از اقوام نزدیک و اعضای خانواده کسی نمی تواند در مراسم شرکت کند. عدم اجازه برگزاری مراسم ترحیم و نبود دوستان و آشنایان جهت تسلی خاطر افراد داغ دیده در تحمل غم و ناراحتی واردشده، پیامدها و شرایط دشواری در فرایند سوگ و برگزاری آیین ها به وجود آورده است. این مقاله با استفاده از رویکرد پدیدارشناسی به واکاوی تجارب زیسته افراد پرداخته است که به واسطه بیماری کووید 19 عزیز خود را از دست دادند و نتوانسته اند آیین ها و مراحل سوگ را به درستی انجام دهند. مشارکت کنندگان 15 نفر بودند که با روش نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند و مصاحبه عمیق با آنها انجام گرفته است. پنج مقوله اصلی از واکاوی داده ها استخراج شدند که عبارتند از: بیمارپرسی و عیادت در فضای معلق مجازی؛ مرگ بدون وداع؛ قرنطینه و احساس دوگانه ترس و اندوه؛ مجازی شدن سوگواری؛ به حاشیه رفتن مناسک و سنت ها در خاکسپاری.