ارزیابی کیفیت آکوستیک در گنبدخانه نظام الملک مسجد جامع اصفهان

صدا به عنوان یکی از مهمترین ابزارهای ارتباط انسان ها با یکدیگر و محیط پیرامونشان در علم معماری مطرح می گردد و مساجد از آن دسته فضاهایی است که با توجه به نوع کاربری، ویژگی های آکوستیکی در میزان عملکرد و تامین حس آرامش، تاثیر به سزایی دارد. رمزگشایی هندسی معماری مساجد ایرانی از منظر مهندسی و درک پارامترهای موثر در قابلیت های سازه ای و عملکردی آن ها از ملزوماتی است که جهت حفظ و احیای این آثار و کاربرد آنها در معماری معاصر مورد توجه قرار می گیرد. یکی از ناشناخته ترین قابلیت های عملکردی مساجد مخصوصا در گنبدخانه ها وضعیت صوتی آنهاست که با توجه به دانش معاصر، مهندسی خوانایی نداشته و تناقضاتی را به همراه دارد. وضوح گفتار و زمان واخنش به عنوان اصلی ترین پارامترهای آکوستیک معماری، شاخصه هایی جهت بررسی آسایش صوتی در فضا هستند که عاملی به نام هندسه در معماری گنبدخانه ها آنها را تحت تاثیر قرارداده است. در این پژوهش بنای زیبای مسجد جامع اصفهان که از بدو شکل گیری در قرن دوم هجری، به عنوان نقطه مرکزی بافت شهر اصفهان مورد توجه بوده است و با قدمت هزارساله خود و با ارزش های والای سازه ای، هنری، اسنادی، فرهنگی، و حتی علمی خود مایه های فخر بسیار را در خود دارد و گنبدخانه نظام الملک مسجد جامع اصفهان که در جبهه جنوبی آن قرار گرفته است و یادگاری ارزشمند از دوره سلجوقیان با فضای داخلی پوشیده از تزیینات زیبای آجری، گچبری، سنگ و کاشی است، به عنوان یکی از شاخص ترین گنبدهای آجری  از منظر تقابل هندسه و صدا مورد ارزیابی قرار گرفته است.این پژوهش به صورت کمی با کمک شبیه سازی و محاسبات دقیق نزم افزار  Ease 4.4 و با توجه به استانداردهای بین المللی ارایه شده در کتب آکوستیک،  کیفیت صدا و پارامترهای آکوستیک در گنبدخانه را مورد تحلیل قرار داده است و نتایج حاصل نشان می دهد که پارامترهای آکوستیکی (که RT  مهمترین آنهاست) در گنبدخانه قابل قبول نمی باشند و نیاز به بهینه سازی دارند این درحالی است که وضوح گفتار (C50) در این فضا مناسب و قابل قبول است، همین تضاد،گویای هماهنگی اجزای گنبدخانه مانند ارتفاع، حجم، گوشه سازی ها و مقرنس ها و تاثیر آنها در کیفیت صدا می باشد، به عبارت دیگر صدای نامناسب در این فضا به سطوح بالاتر از ارتفاع انسانی سوق داده می شود تا قابلیت فهم و وضوح گفتار گنبد خانه را تامین نماید.