کارآمدی دانش ریشه شناسی در تبیین غرض دانش وجوه و نظائر (مطالعه موردی واژگان حق و قسط)

دانش وجوه و نظایر، یکی از کهن ترین دانش های تفسیری است. پژوهشگران در تبیین غرض و فایده این علم و نیز، در ارایه تعریفی جامع و مانع از آن، اختلاف نظر جدی دارند. در کتب وجوه و نظایر، روشن نیست که واژگان دقیقا بر چه مبنایی انتخاب شده و نحوه ارتباط وجوه معنایی ذکر شده در این کتب، به چه شکل قابل ترسیم است. وجوه معنایی در این کتب، دچار آمیختگی مفاهیم و مصادیق است. در این پژوهش با روش مطالعه تطبیقی و ریشه شناسی، تلاش شده است تا دغدغه واضعان این علم، با توجه به اهمیت و جایگاه معنای محوری، در فهم مفردات قرآن کریم تبیین گردد. معنای محوری معنایی است که در مشتقات مختلف یک واژه و در مراحل مختلف حیات واژگان، به عنوان یک رابط اشتقاقی می تواند معانی مختلف واژگان را ذیل یک معنا جمع کند. این مساله به صورت عملی در دو ریشه «حق» با کاربردهای بسیار متنوع با معنای محوری «وجود» و ریشه «قسط» در کاربردهای معنایی متضاد، با معنای محوری «تصلب» تبیین گردید.