بررسی نوآوری هنرمندان و بافندگان قالیهای تصویری دوره قاجاریه در استمرار هویت و فرهنگ ایرانی

در دوران قاجاریه نوعی تحول در سطح جامعه روی داد که باعث تغییر و رشد در تولید، تجارت و در نتیجه نوآوری در کاربرد و نقوش قالیها شد. از جمله این نوآوریها، قالیهای تصویری هستند، که برخالف نقوش انتزاعی قالیهای ایرانی، دارای مضمون بوده و به دیوار آویخته می شدند. این پژوهش به دنبال این مساله است که هنرمندان و بافندگان قالی چگونه مولفه های هویت و فرهنگی را در این قالیهای تصویری به نمایش در آورده اند؟ هدف اصلی پژوهش حاضر، دستیابی به شیوه چگونگی نوآوری بافندگان و هنرمندان در این قالیها برای استمرار هویت و فرهنگ ایرانی است. بنابراین روش تحقیق پژوهش حاضر توصیفی- تحلیلی بوده و شیوه گردآوری اطلاعات با استفاده از منابع کتابخانه ای صورت گرفته است. در این راستا از مجموعه نمونه های موجود در حوزه پژوهش، پنج مضمون پادشاهی انتخاب و هر یک با رویکرد تحلیل ساختارگرایانه سوسور برای بررسی جانشینی و همنشینی نقوش تصویری به جای نقوش انتزاعی قالیها پرداخته شده است. در نهایت این نتیجه حاصل شد که هنرمندان و بافندگان عالوه بر نمادها و نشانه های هم عصر دوره قاجار، از نشانه های اسطورهای، تاریخی و بین افرهنگی استفاده کرده و با جانشینی نقوش روایی با استفاده از متنهای مختلف به جای نقوش سنتی و همنشینی آنها با حاشیه و ساختار کلی قالی ایرانی منجر به تداوم هویت و فرهنگ ایرانی در این نوع از قالیها شده اند و بدین شکل با نوآوری در جانشینی و همنشینی آنها موفق به استمرار هویت فرهنگی در این قالیها شده اند.