دولت - ملت در ایران؛ نگرشی سیاسی فلسفی

ایران معاصر به مثابه جامعه ای پیچیده و متحول با گذارهای فراوانی دست به گریبان است، اما به نظر می رسد که فقدان نظریه ای برای ملت و دولت ایرانی مهم ترین چالش امروز ما باشد. در شرایطی که جهان و مناسبات آن عمیقا متحول شده اند، ما محتاج تدوین نظریه ای برای هویت ملی و دفاع از دولت ملت در مفهوم جدید آن هستیم. فقدان درک ملی و اجماع نسبی بر سر این مفاهیم اساسی موجب پدیدآمدن چالش هایی جدی در جامعه ایران شده است. ازیک سو، در فقدان نظریه ای مدون درباب هویت ملی گاه عناصری دیگر جای مفهوم کلیدی ملت دولت را گرفته است و گاه درکی سنتی و پیشامدرن از مفهوم ملیت ایرانی مبنا قرار می گیرد که به رغم اهمیت آن برای نیازهای جهان پیچیده امروز فاقد تناسب و کارایی است. ازسوی دیگر، تاثیر برخی ایدیولوژی ها و نظریه های سیاسی غربی که بر عناصری مانند قومیت، زبان، نژاد و مانند آن تاکید دارند و یا مباحث سیاست هویت که به تضعیف هویت ملی می انجامند موجب شده است تا در ذهن و زبان برخی نخبگان و فعالان سیاسی مفاهیم و دغدغه هایی پدیدار شود که به تضعیف دولت ملت می انجامند. هدف این نوشته دفاع فلسفی از ایده دولت ملت و هویت ملی ایرانی است نه ملی گرایی در مقام یک ایدیولوژی. ازهمین روی ازیک سو از برداشتی از ملت دفاع خواهیم کرد که براساس نظریه های جدید در فلسفه سیاسی مبتنی بر تخیل و تصورات اجتماعی است و ازسوی دیگر به نقد و ارزیابی برخی الگوهایی خواهیم پرداخت که هویت ملی و اهمیت آن را نفی و یا تضعیف می کنند.