بررسی نسبت اسلام و مدرنیته در اندیشه سیاسی محمد نخشب

محمد نخشب (1355-1302)، بنیان گذار نهضت خداپرستان سوسیالیست در زمره نخستین نمایندگان جریان نو اندیشی دینی در ایران محسوب می شود که با طرح مجموعه ای از دیدگاه ها و نقطه نظرات انتقادی در زمینه دین و تجدد در دهه30 شمسی، نقشی تاثیرگذار در گسترش اندیشه ها و مفاهیم نوین سیاسی و بازسازی اندیشه دینی در فضای روشنفکری و سپهرعمومی جامعه ایران ایفا نمود. این نوشتار بر آن است تا با سود جستن از الگوی ارکان سه گانه اسلام و سبدهای تعاملات شش گانه به عنوان چارچوب نظری و بهره گیری از روش تحلیلی-توصیفی، نسبت دین و مدرنیته در اندیشه سیاسی نخشب را مورد بررسی و واکاوی قرار دهد. جستار حاضر نشان داده است که سهم عمده نخشب و نهضت خداپرستان سوسیالیست در دهه های 20 و30 شمسی عبارت بود از برساختن منظومه ای تلفیقی از اسلام و سوسیالیسم که از یک سو بر اتخاذ بینش و رویکردی انتقادی نسبت به مکتب های سیاسی غربی و تلاش برای عرضه روایتی منقح و پیراسته از سوسیالیسم و مدرنیته مبتنی بود و از سوی دیگر بر نوسازی فرهنگی و احیای هویت دینی از طریق معرفی و بازسازی اسلام به منزله یک جهان بینی و ایدیولوژی کارآمد در خدمت مبارزه سیاسی و اجتماعی استوار بود.