مطالعه عملکرد و اجزای آن در کنجد با استفاده از تجزیه دای‏ آلل در شرایط آب و هوایی بیرجند

شناخت و درک صحیح نوع کنترل ژنتیکی صفات، قابلیت ترکیب‏پذیری و ساختار ژنتیکی، ارتباط مستقیمی با موفقیت برنامه‏های به‏نژادی دارد. در این راستا، آزمایشی به صورت دای آلل یک طرفه هفت در هفت در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. صفات ارتفاع بوته، ارتفاع تا اولین کپسول، تعداد روز تا 50 و 90 درصد گلدهی، تعداد کپسول در بوته، تعداد دانه در کپسول، تعداد روز تا رسیدن فیزیولوژیک، تعداد شاخه فرعی، تعداد و طول برگ، وزن هزار دانه، وزن، طول و عرض کپسول، میزان کلروفیل a، b وکل، عملکرد بیولوژیک واقتصادی، شاخص برداشت، درصد روغن و درصد پروتئین اندازه گیری شد. تجزیه واریانس، بیانگر تفاوت معنی‏دار بین ژنوتیپ ها بود. تجزیه دای‏آلل نشان داد که واریانس افزایشی برای کلیه صفات و واریانس غیرافزایشی در تمامی صفات، بجز ارتفاع تا اولین کپسول میوه‏دهنده معنی‏دار بود. رقم اولتان، و ژنوتیپ اردستان، به ترتیب بهترین و بدترین ژنوتیپ ها از حیث ترکیب‏پذیری عمومی ‏بودند. در اکثر صفات، دورگ سبزوار×TS-3 و سبزوار×فارس به عنوان بهترین دورگ عمل کردند. وراثت‏پذیری عمومی بین حداقل 90/0 برای عملکرد بیولوژیک تا حداکثر96/0 برای تعداد شاخه فرعی و وراثت‏پذیری خصوصی، بین حداقل 36/0 برای تعداد شاخه فرعی تا حداکثر 95/0 برای شاخص برداشت متغیر بود. تجزیه واریانس به روش هیمن، نتایج حاصل از تجزیه گریفینگ را تایید نمود.