بازمهندسی دیپلماسی حج با رویکرد آینده پژوهی

الگوی تشریعی فریضه حج به گونه ای است که منظومه ای از برکات فردی و جمعی و نیز منافع مادی و معنوی را برای آحاد امت اسلامی و کلان جامعه اسلامی فراهم ساخته است. اجتماع میلیونی، بازه زمانی مشخص، دامنه جغرافیایی معین، همگرایی حول محور باورهای مشترک و...، حج را از ظرفیتی بی بدیل با کارکردهای گسترده و متنوع برخوردار ساخته است. ولی پرسش اساسی این است که چه میزان از ظرفیت یادشده تحقق یافته و جهان اسلام در راستای دستیابی به اهداف و کارکردهای حج با چه چالش هایی روبه رو بوده و بایسته های آن کدام است؟نوشته حاضر سعی دارد در پاسخ به پرسش های یادشده، با تکیه بر نمایه هایی از فلسفه تشریع حج و با استفاده از روش تحلیل مضمون، دیپلماسی حج را به عنوان دال مرکزی در مقابله با چالش ها و تحقق بخشیدن اهداف معرفی کند و در همین راستا، ترسیم چشم انداز روشن از طریق بازمهندسی دیپلماسی حج با رویکرد آینده پژوهی را به عنوان راهبرد اساسی و نقطه کانونی دانسته و انعطاف پذیری لازم نسبت به عبرت آموزی از تجربه های چهار دهه گذشته را شرط لازم آن می داند. در این میان، ضمن تبیین برخی بایسته های بازمهندسی دیپلماسی حج از قبیل همگرایی نخبگانی، معرفی الگوهای نو، خنثا سازی حربه ایران هراسی و شیعه ستیزی و...، گفتمان سازی و بصیرت افزایی نسبت به ضرورت توسعه و تعمیق دیپلماسی حج مورد تاکید قرار گرفته و به دلیل تنوع و تکثر عرصه های گفتمانی در بستر حج، کاربست دیپلماسی گفتمانی را پیشنهاد کرده است.