واکاوی دیدگاه های مونتگومری وات در باره دلایل هجرت مسلمانان به حبشه

 بعد از اعلام و آشکار شدن دعوت عمومی از سوی حضرت محمد (ص) و انتقاد و عیبجویی از بت ها و بت پرستان، شکنجه و آزار قریش نسبت به مسلمانان شروع شد. از دیدگاه مورخان مسلمان، با گسترش فشارها و شکنجه های جسمی و روحی و تهدید خطر ارتداد تازه مسلمانان، در سال پنجم بعثت (615م) گروهی از مسلمانان، با تدبیر رسول خدا (ص) برای گریز از آزار و شکنجه مشرکان در مکه، به حبشه مهاجرت کردند. ویلیام مونتگومری وات ، کشیش و مستشرق مشهور اسکاتلندی، که با سبکی عالمانه و موشکافانه، بیش از نیم قرن به مطالعه تاریخ اسلام و سیره نبوی پرداخته و آثار و دیدگاه های او در غرب و نیز در جهان اسلام به بی طرفی و منصفانه تعبیر شده و طرفداران بسیاری دارد، معتقد است این ماجرا به همان سادگی که در گزارشات و روایات تاریخی مسلمانان ارایه شده، نیست. او با نگاهی تحلیلی و شکاکانه در کتاب محمد]ص[در مکه که به حوادث عصر نبوی تا زمان هجرت اختصاص دارد و از مفصل ترین کتابهای نوشته شده درباره مرحله مکی سیره نبوی به زبان انگلیسی بوده، به دنبال دلایل مادی و اجتماعی این هجرت بوده و دلایلی چون انگیزه های تجاری، نظامی و وجود اختلاف بین مسلمانان را به عنوان علل این هجرت مطرح می کند که با دیدگاه مورخان مسلمان تفاوت بنیادین دارد. این پژوهش با استناد به منابع تاریخی و با روش تحلیلی- انتقادی ضمن بررسی و نقد نظرات وات به دنبال پاسخ به این سوال است که آیا پژوهش وات بیان کننده علت اصلی این مهاجرت و اقامت طولانی مسلمانان در حبشه می باشد؟ دستاورد های این پژوهش بیانگر این است که دلایل مطرح شده از سوی وات بر فرضیه های غیر مستند و حدس و گمان استوار بوده و کند و کاو عقلی بدون یافتن دلیل و پشتوانه ی نقلی در تحقیقات تاریخی ثمری نخواهد داشت. همچنین او با طرح این دلایل، درصدد دستیابی به نتیجه دلخواه خود یعنی تشکیک در منابع تاریخ اسلام و تضعیف جایگاه پیامبر (ص) و دین اسلام نزد مخاطبانش می باشد.