ارزیابی مقاومت به زنگ زرد (Puccinia striiformis West) در برخی ژنوتیپ های گندم نان (Triticum aestivum L.) در مرحله گیاهچه ای

این پژوهش به منظور بررسی و تعیین طیف بیماری زایی/غیربیماریزایی ژن های پنج نژاد بیماری زنگ زرد گندم جمع آوری شده از مناطق کرج (174E158A+)، زرقان (103E16A+, Yr27)، ساری (6E150A+)، سرخس (247E235A+,Yr27) و مغان (77E78A+) انجام شده است. برای تعیین نژاد بیماری زنگ زرد گندم  از ژنوتیپ های استاندارد و افتراقی بین المللی استفاده گردید. سپس واکنش 297 ژنوتیپ مختلف گندم نان نسبت به این نژاد ها در قالب طرح کاملا تصادفی با دو تکرار تحت شرایط گلخانه و با دمای 15 درجه سانتی گراد مورد ارزیابی قرار گرفت. در بررسی همبستگی بین نژادهای مختلف مشخص شد که نژادهای ساری (6E150A+) و کرج (174E158A+) دارای بیشترین همبستگی هستند. همچنین تجزیه واریانس ساده برای سه صفت تیپ آلودگی، اندازه جوش و تراکم جوش تنوع ژنتیکی بالایی را بین ژنوتیپ های موردمطالعه نشان داد. تجزیه واریانس مرکب  نشان دهنده اثر معنی دار ژنوتیپ، نژاد و اثرمتقابل ژنوتیپ و نژاد برای صفت تیپ آلودگی بود. برای صفات اندازه جوش و تراکم جوش نیز اثر ژنوتیپ و نژاد معنی دار بودند. نتایج تجزیه همبستگی صفات در نژادهای مختلف نشان دهنده همبستگی معنی دار و مثبت بین آن ها بود.  تجزیه خوشه ای ژنوتیپ ها را به سه گروه مقاوم، نیمه مقاوم (نیمه حساس) و حساس تفکیک نمود که تاییدکننده نتایج واکنش های مقاومت ژنوتیپ های گندم به نژادهای مختلف زنگ زرد بود. براساس تجزیه خوشه ای ژنوتیپ های شماره 6، 36، 39 و 44 دارای پایین ترین میزان تیپ آلودگی (مقاومت بالاتر) نسبت به هر پنج نژاد بیماری زنگ زرد گروهبندی شدند. نتایج تجزیه خوشه ای نیز نشان دهنده وجود ارقام تجاری PARSI، KARAJ2، CHAMRAN2، PANJAMO62، MAHDAVI، PISHGAM، INIA66 و RIJAW در گروه گندم های مقاوم بود که می توان با استفاده از تجزیه شجره ای به والد دهنده مقاومت به این بیماری دست یافت.