یادگاری های آرامگاه کوروش بزرگ

آرامگاه کوروش بزرگ، بنیان گذار شاهنشاهی هخامنشی، از مهم ترین بناهای دوره اوایل هخامنشی در پاسارگاد به شمار می رود. این بنای سنگی شامل یک سکوی شش پله ای و یک اتاق با سقف شیروانی است که برفراز سکو ساخته شده است. بنای آرامگاه در گذر زمان دستخوش تغییر و تحولات زیادی شده است که ازجمله مهم ترین آن ها، تبدیل آن به مسجد در دوره اتابکان فارس و ساخت محرابی در دیواره دیوار جنوبی اتاق آرامگاه بوده است. علاوه بر این، دیوارها و سطوح سنگ های بنا دربرگیرنده یادگاری های بازدیدکنندگان، سیاحان و زایرینی است که درطول زمان از این بنا دیدن کرده اند. پژوهش های روی محراب مسجد اتابکی انجام گرفته، اما سنگ نگاره ها و یادگاری های آن کمتر موردتوجه قرار گرفته است. هدف نوشتار حاضر، طبقه بندی و شناسایی یادگارهای برجای گذاشته شده در این آرامگاه است که در نتیجه یک بررسی میدانی تمام نقوش و سنگ نگاره ها به صورت کامل طراحی و مستند نگاری شده است. در مرحله مطالعه کتابخانه ای، تمام منابع تاریخی مطالعه شده و با توجه به سنگ نوشته ها و هم چنین مقایسه نقوش حک شده بر دیواره ها، هریک به صورت جداگانه مورد مطالعه قرار گرفته است. در این راستا پرسش هایی مربوط به این که، قدیمی ترین سنگ نوشته یا سنگ نگاره برروی آرامگاه متعلق به چه دوره ای است؟ آیا از دوره هخامنشی سنگ نوشته ای برروی بلوک های سنگی آرامگاه وجود دارد؟ سنگ نوشته های موجود متعلق به کدام شخصیت های تاریخی است؟ مطرح گردید، نتیجه این پژوهش، شناسایی  بیش از صد سنگ نوشته و نقش کنده بوده که قدیمی ترین آن ها نقوشی متعلق به دوره ساسانی است. تعداد زیادی از نقوش و نوشته های موجود برروی آرامگاه، متعلق به دوران معاصر است.