اصول و مبانی قرآنی مدیریت جهادی بحران های اجتماعی

تمایل روز افزون به مطالعات بحران های اجتماعی و تلاش در جهت ارایه ی الگو به منظور مدیریت کارآمد بحران ها، موجب تولید تحلیل های پرشمار و گوناگون در این زمینه بوده است. پرسش های بنیادین در این حوزه آن است که بحران ها چیستند، چگونه به وجود می آیند، چرا ایجاد شده و به سرعت گسترش می یابند و چطور می توان آن ها را مدیریت کرد؟ لکن بیشتر پاسخ ها به این قسم سوالات در قالب گفتمان غربی و غیردینی مطرح شده است. پژوهش حاضر قصد دارد ضمن تعریف لغوی و اصطلاحی بحران و مطالعه ی اصول و الگوهای رایج مدیریت بحران، در قالب یک مطالعه ی موردی، سیره ی مدیریتی جهادی حضرت نوح (ع)، موسی (ع) و نبی مکرم اسلام (ص) در مواجهه با بحران های اجتماعی را مطالعه نماید و به این سوال پاسخ دهد که اصول مدیریت بحران این پیامبران الهی، کدام اصول بوده است؟ و چگونه در رویکردی جهادی بحران را کنترل و هدایت کردند؟ به همین منظور آیاتی از قرآن کریم که بیان کننده وقوع بحران اجتماعی در میان قوم نوح (ع)، موسی (ع) و محمد (ص) است را بررسی نموده و اصولی که ایشان جهت مدیریت بحران به کار بسته اند را برگزیده و در قالب فرآیند سه مرحله ای شکل گیری بحران، تحلیل و بحث نموده است. نهایتا پس از استخراج اصول مدیریت جهادی بحران، به دوازده اصل مدیریت بحران دست یافته که آنان را در قالب الگوی چرخشی مدیریت بحران ارایه کرده است. مهم ترین این اصول عبارتند از: پیش بینی و ایجاد آمادگی، پیش گیری، پاسخ دهی سریع، مهارسازی، حذف عوامل بحران زا، مطالعه و بررسی بحران و بازسازی آن می باشد.