بررسی تطبیقی-قیاسی زبان الگو فضای سبز تاریخی شهر تهران (موردپژوهی: باغ مسعودیه، باغ فرح آباد، باغ نگارستان)

باغ های درون شهری، از آن حیث که محیط طبیعی اما دست ساخت انسان است و واجد نظام های متعدد معنایی و استعاری، کارکردی و حسی-تجربی است، یکی از غنی ترین فضاهای ساخته شده در شهرهای ایران است. خوانش فضای سبز شهری تاریخی با هدف خلق ساختاری که طی زمان پاسخ گوی نیازهای مادی و معنوی مخاطبانش باشد، می تواند مبنای برنامه ریزی پاسخ ده به ضرورت های عملکردی جدید در شهرسازی مدرن باشد. در این پژوهش با فرض اینکه باغ ایرانی دارای زبان الگوی قابل خوانش و قابل تعمیم در سنت باغ سازی ایران است، تلاش شده تا ضمن احصای آن زبان الگو در ساختار باغ های مسعودیه، فرح آباد و نگارستان، میزان تطبیق پذیری آن ها با نظریه زبان الگو بررسی و درنهایت قوی ترین ساختار از میان نمونه ها شناسایی شود.

در این پژوهش نوع تحقیق «نظری» است، مبانی فلسفی پژوهش، تفسیری، رویکرد تحقیق «کیفی» و طرح تحقیق قیاسی-تطبیقی خواهد بود. روش تحلیل داده ها، قیاس و تطبیق زوجی سلسه مراتبی و ابزار گردآوری داده ها، مطالعات کتابخانه ای و پژوهش های میدانی است.

در سطح ساختارهای سازنده باغ ایرانی، ساختار کالبدی با وزن 428/0 حایز اهمیت بیشتری نسبت به ساختارهای عملکردی با وزن 334/0 و کیفیت فضایی با وزن 238/0 است. در برآیند کلی و در مجموع وزن نهایی تطبیق پذیری زبان الگوی باغ ها، باغ مسعودیه با وزن 436/0، باغ فرح آباد با وزن 345/0 و باغ نگارستان با امتیاز 219/0 قرار می گیرند.

احصای مولفه های زبان الگوی فضای سبز شهری تاریخی از کاراترین ابزارها به بازشناسی و بازآفرینی کیفیتی است که می توان از این طریق، زبان آن معماری را بر اساس نیازهای امروز بازتولید کرد.