بررسی اثرات آلودگی فلزات سنگین پالایشگاه گازی بیدبلند 1 بر شاخص های مورفوفیزیولوژیک گیاه لوبیا چیتی (Phaseolus vulgaris) رقم کوشا

فلزات سنگین از جمله آلاینده های زیست محیطی هستند که در جوامع صنعتی به وفور یافت می شوند. سمیت فلزات سنگین و تجمع آن ها در زنجیره غذایی، یکی از اصلی ترین معضلات زیست محیطی جوامع امروزی است. در این راستا به منظور بررسی اثر فلزات سنگین موجود در خاک اطراف پالایشگاه گازی بیدبلند 1 بر خصوصیات مورفوفیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاه لوبیا (رقم کوشا)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با چهار تکرار در سال 1396 در دانشگاه صنعتی خاتم الانبیاء بهبهان به اجرا درآمد. تیمارها شامل چهار سطح خاک بدون آلودگی (کنترل) و با آلودگی کم، متوسط و زیاد بود که به ترتیب از منطقه زراعی اطراف پالایشگاه با فواصل 500، 1000، 1500 متر از پالایشگاه برداشت شدند و غلظت فلزات سنگین آن ها اندازه گیری شد. نتایج تجزیه و تحلیل خاک حاکی از آلودگی خاک اطراف پالایشگاه به فلزات کادمیوم، کروم، سرب، وانادیوم، جیوه و آرسنات بود که با افزایش فاصله از پالایشگاه غلظت فلزات در سطح معنی داری کاهش یافتند. گیاهان کشت شده پس از یک ماه در مرحله رویشی گیاه جهت انجام آزمایشات برداشت شدند. نتایج نشان داد که آلودگی فلزات سنگین در سطح معنی داری میزان وزن تر، وزن خشک، کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، کاروتنوییدها، فتوسنتز خالص، فلورسانس کلروفیل (Fv/Fm; PIABS)، CO2 بین سلولی، تعرق، کارایی مصرف آب و رشد گیاه را کاهش داد. با توجه به نتایج مطالعه حاضر، خاک مناطق نزدیک به پالایشگاه آلودگی شدید به فلزات سنگین را نشان داد که با افزایش فاصله از پالایشگاه و کاهش آلودگی، اثرات سمیت آلودگی خاک بر عملکرد گیاه لوبیا کاهش یافت. براساس نتایج مطالعه حاضر می توان پیشنهاد نمود که تنش فلزات سنگین ناشی از فعالیت پالایشگاه گاز سبب اثر منفی بر عملکرد سیستم فتوسنتزی و رشد گیاه لوبیا شد.