بررسی دلایل، انگیزه ها و پیامدهای شورش ایرانیان پس از انعقاد قراردادها با مسلمانان در دوره خلفای راشدین

پس از شروع فتوحات اعراب و ورود ایشان به ایران و فتح مناطق، چه با صلح و چه با جنگ، قراردادی با مردم آن نواحی بسته و مقدار جزیه‌ و خراجی‌که اهالی ملزم به پرداخت آن بودند در عهدنامه مشخص و معین می‌شد. در دوره خلفای راشدین، روال کلی این بود که اهالی شهرها پس از عقد قرارداد صلح، قیام می‌‌کردند. با بررسی متون تاریخی، چنین به نظر می‌رسد شورش‌های ایرانیان بیشتر ناشی از عوامل اقتصادی چون نارضایتی مالیاتی، عوامل اجتماعی ، دفاع از هویت و فرهنگ ایران زمین، مخالفت با نحوه رفتار اعراب و تبعیض میان عرب و عجم بود تا مسایل دینی یا حتی دفاع از حکومت ساسانی. این شورش‌ها در تمام دوران خلافت خلفای راشدین وجود داشت. ایرانیان که پس از حملات اعراب، دچار بحران هویتی شده بودند، سلطه اعراب را برنمی‌تافتند و هر زمان که فرصت می‌یافتند پرچم مخالفت علیه مسلمانان را بالا می‌بردند. در برخی موارد، مخالفان حتی نیروی بزرگی چون شورش قارن در قهستان علیه سپاهیان مسلمان فراهم کردند. اگرچه در بیشتر قیام‌ها، به‌علت نبود رهبری در این شورش‌ها و به تبع آن عدم هماهنگی و برنامه‌ریزی، ایرانیان ره به جایی نبردند، اما عرصه را بر تهاجمات اعراب مسلمان تنگ کردند و همیشه مانعی جدی در مقابل زیاده‌خواهی ایشان بودند. هدف از انجام این تحقیق بررسی دلایل و انگیزه‌‌های این قیام‌ها و نتایج و پیامدهای آن‌ها در اوضاع اجتماعی آن زمان است.