بررسی نقش روشنفکر در جامعه در سه نمایشنامه ی از پشت شیشه ها، ارثیه ایرانی و صیادان

دهه های 1340 و 1350 در ایران، به لحاظ اجتماعی دهه های پرتلاطمی محسوب می شوند. در این دوران تیاتر نیز به شکلی بی سابقه رو به گسترش است. اما این نهاد فرهنگی که نمادی از روشنفکری محسوب می شود، دیدگاه های متفاوتی را در مورد نقش روشنفکر در جامعه مطرح می کند. در میان این آثار، آثار اکبر رادی نقش قابل توجهی دارند. این مقاله ضمن ارجاع به مفهوم ایدیولوژی نزد آلتوسر و بررسی شرایط تولید از منظر تری ایگلتون، با توجه به ایدیولوژی ها و وضعیت اجتماعی-سیاسی ایران در دهه های ذکرشده، در پی تحلیل سه اثر از اکبر رادی برمی آید. نمایشنامه های از پشت شیشه ها، ارثیه ایرانی، و صیادان در همان سال ها چاپ و اجرا شده اند و نگاهی ویژه را در مورد نقش روشنفکر در جامعه عرضه می دارند. آنچه از روشنفکر در این پژوهش پیش روست، نقشی است که پیر بوردیو برای روشنفکر در نظر می گیرد: تعهد و آموزش. نمایشنامه های موردبحث نیز باوجود تفاوت ها، در نوع نگاه به روشنفکر به عنوان نیرویی مخالف در جامعه که در پی آگاهی بخشی است، اشتراکاتی دارند. البته لازم به ذکر است که این نقش در این آثار بسیار چالش برانگیز نشان داده شده است و نوشتار پیش رو نیز در پی بررسی همین چالش هاست.