تحلیل و بررسی «ورای طور عقل» در دیدگاه محی الدین ابن عربی

بحث از ورای طور عقل از مباحث قدیمی در شناخت شناسی است. عارفان مشهودات خود را بالاتر از حد ذهن طبیعی و عقل بشری می دانند. این گونه معارف معمولا یا قابل تاویل و در نهایت عقل پذیر تلقی می شوند و یا عقل ستیز. در این مقاله پس از نقل نظراتی که در این باره وجود دارد؛ با بررسی حقایق و معارفی که محیی الدین عربی ورای طور عقل می داند مشخص می شود بخشی از حقایق عرفانی در مراحلی بالاتر از عالم عقل و جبروت به دست می آید که اصولا از حوزه تصورات و تصدیقات عقلی خارج است و در حیطه ای از واقعیت الهی قرار دارد که کثرت در آنجا راهی ندارد، ازطرف دیگر عوالم ماسوی الله از دید محیی الدین عربی اصولا خیالی و غیرثابت می باشد و از جانب سوم لازمه رسیدن به ماورای عقل وارد شدن در احوال سکر و فنا است که در این حالات عقل و عاقلی مطرح نیست. در اینجا خود عقل است که به قضاوت نشسته، البته عقلی قدسی و کاملا انتزاعی.