بررسی روابط بین نژادهای بومی گندم نان از خاستگاه های جغرافیایی سراسر ایران تحت شرایط آبیاری تکمیلی و دیم

در دهه های اخیر، تغییرات آب و هوایی پیش بینی خشکسالی ها را در هلال مدیترانه پیچیده کرده است. بنابراین، به منابع ژنتیکی بیشتری، جهت شناسایی لاین هایی با ژن های متحمل و سازگار به شرایط خشک، نیاز است. بدین منظور 249 نژاد بومی گندم نان ایرانی از سراسر ایران گردآوری و در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم در سال زراعی 96-1395 مطالعه شدند. داده های مربوط به صفات فنولوژیک، مورفولوژیک و فیزیولوژیک یادداشت برداری گردیدند. نتایج تجزیه واریانس مرکب نامتعادل و تجزیه چند متغیره به ترتیب در شرایط آبیاری تکمیلی و دیم، وجود اختلافات معنی داری را بین ژنوتیپ ها با خاستگاه های جغرافیایی مختلف از نظر ویلک لمبدا (69/0، 39/0)، اثر پیلای (33/0، 81/0)، اثر لاولی هتلینگ (41/0، 1/1)، بزرگ ترین ریشه روی (32/0، 57/0) برای همه صفات در سطح احتمال یک درصد نشان دادند. این حاکی از وجود تنوع بالا در جمعیت حاضر بود. هم چنین GT بای پلات ها آشکار کردند، نژادهای گندم جنوب هم زودرس و هم دارای پتانسیل عملکرد دانه بالا با سازگاری بیشتر به شرایط غیرقابل پیش بینی در محیط های نیمه خشک و محیط هایی با خشکی شدید بودند. یافته های ما نشان داد که تنوع کشف شده نقش مهمی را در توسعه ارقام جدید بازی می کند و می توان در برنامه های اصلاحی با هدف سازگاری به شرایط خشک به کار برده شوند. بنابراین، ضروری است تا دامنه وسیعی از استراتژی های اصلاحی را به خدمت بگیریم تا بتوانیم از تنوع حاضر در گندم نان سود ببریم، که منجر به توسعه و گسترش پایه ژنتیکی ارقام حاضر، و اصلاح ارقام جدید گندم با سازگاری بیشتر به شرایط دیم، خواهد شد.