نقش گاو در زندگی مردم دشت سیستان از گذشته تا حال از منظر باستان/مردم شناسی

کشف پیکرک های گاو کوهان دار، بقایای کود حیوانی و مقادیر فراوان لایه های خاکستر از محوطه تپه دشت که یکی از محوطه های اقماری تولید سفال برای تمدن شهر سوخته به شمار می آید، زمینه بکارگیری مطالعات باستان مردم شناسی را در سیستان فراهم کرد. در این مقاله با رویکرد باستان شناختی و با استفاده از داده های باستان مردم شناسی از جوامع پویای سنتی عصر حاضر، ارتباط آن ها با ساختار جوامع ایستای گذشته بررسی می شود و دستیابی به اطلاعات درباره کاربردهای این حیوان ارزشمند در میان بومیان سیستان از گذشته تا عصر حاضر مورد توجه است. در پژوهش حاضر بر اساس محل گردآوری اطلاعات بر پایه دو روش میدانی و کتابخانه ای بر اساس ماهیت و روش مبتنی بر تحقیق تاریخی، مشاهده ای و تجربی، پیشینه تاریخی این موضوع و تداوم آن در زندگی جوامع امروزی با تاکید بر شواهد کشف شده از محوطه شهر سوخته و محوطه های اقماری آن همچون تپه دشت، محوطه رود بیابان و تپه گرادزیانی مطالعه شده است. بررسی های میدانی در روستاهای این منطقه نشان می دهد که اگرچه خشکسالی های پی در پی در سیستان، پرورش این گونه جانوری بومی را کمرنگ کرده است، اما نقش گاو در اقتصاد معیشتی، نیروی کار، سوخت و تغذیه مردم این منطقه پررنگ بوده و در صورت فراهم شدن شرایط و ظرفیت های مناسب برای پرورش این حیوان، گاو کوهان دار سیستانی پتانسیل بسیاری در بهبود وضعیت معیشتی مردم منطقه و حتی کشور خواهد داشت.