شناسایی پیکره بنیاد الگوهای انسجام بخشی در گفتمان علمی زبان فارسی: رویکردی کاربردی در آموزش زبان فارسی برای اهداف دانشگاهی

پژوهش ها نشان می دهند زبان علمی علاوه بر برخورداری از واژگانی اختصاصی، حایز ویژگی های نحوی و ساختاری است که آن را از زبان عمومی منفک می سازد. در این میان، متون دانشگاهی نقش به سزایی در شناسایی این ویژگی ها و استخراج الگوهای بسامدی از ساختارهای زبانی دارند. لذا، پژوهش حاضر جهت بررسی الگوهای انسجام بخشی به متن مطابق با انگاره انسجامی مطرح در دستور نظام مند نقش گرا با هدف کاربرد در آموزش زبان فارسی برای اهداف دانشگاهی انجام پذیرفت. در این راستا، در پیکره ای از متون دانشگاهی در دو رشته علوم اجتماعی و زیست شناسی که به ترتیب مشتمل بر حجمی با 21133 و 19131 واژه بودند، الگوهای انسجام بخش استخراج گردید. نتایج نشان داد در سطح واژگانی، عناصر تکرار، باهم-آیی، شمول معنایی، تضاد و هم معنایی و در سطح دستوری، عناصر ارجاع، جانشینی و حذف، از عوامل انسجام در فارسی علمی هستند که آزمون آماری کای-دو رابطه معنی دار تفاوت توزیع و فراوانی این عناصر را تایید کرد. نتایج حاصل بدین قرار بود که به طور کلی، در زبان فارسی علمی عناصر واژگانی بیش از عناصر دستوری در انسجام متون نقش دارند. همچنین مشخص شد در سطح واژگانی دو عنصر باهم آیی و تکرار به ترتیب در متون علوم اجتماعی و زیست شناسی و در سطح دستوری نیز دو عنصر ارجاع شخصی در متون علوم اجتماعی و ارجاع اشاره ای در زیست شناسی حایز بیشترین کاربرد معنی دار بوده اند. نتیجه دیگر، کاربرد کم تر عنصر حذف در هر دو گونه علمی نسبت به سایر عناصر بود. در پایان، الگویی بسامدی از حضور عناصر انسجام بخش در هریک از گونه های علمی به دست آمد.