گونه شناسی کالبدی خانه های تاریخی ارومیه در دوره قاجار

خانه های دوره قاجار ارومیه، نمونه های ارزشمند از معماری ایران هستند که با وجود الگوهای متنوع و خاص، پژوهش جامعی در خصوص آن ها انجام نشده است. پژوهش حاضر با روش ترکیبی (توصیفی-تحلیلی و تفسیر تاریخی) انجام پذیرفته است. هدف از این پژوهش شناخت و تحلیل مسکن در دوره قاجار ارومیه و چگونگی تاثیرپذیری آن از عوامل مختلف و شناسایی الگوی کالبدی و در نهایت گونه بندی کالبدی خانه های مذبور می باشد. جهت دستیابی به این هدف و با توجه به تخریب اکثر خانه های تاریخی در ارومیه و عدم ثبت و برداشت تمام نمونه ها، تعداد 13 نمونه سالم و پابرجا مورد بررسی قرار گرفتند و در این راستا از مطالعات کتابخانه ای و اسناد تاریخی و نیز مطالعات میدانی استفاده شده است. نتایج تحقیق گویای این است که بسیاری از ویژگی های خانه های ارومیه به نحوی با متغیرهای فرهنگی، اعتقادی، اقتصادی و اجتماعی و غیره هماهنگ بوده اند و علی رغم وجود مفاهیم مشترک در شکل گیری الگوهای کالبدی خانه های این دوره (از قبیل اقلیم و اقتصاد و سیاست و غیره)، شاهد تمایزات کالبدی آشکار در بین خانه ها هستیم که با توجه به تحلیل های کالبدی صورت گرفته طبقه اجتماعی ساکنین خانه ها نقش بسیار مهم در گونه بندی کالبدی خانه ها ایفا کرده است.