نقش منطق تاویل در تقریر مسئله «امامت» نزد صدرالدین شیرازی

منطق تاویل در مباحث هستی شناسانه حکمت متعالیه حاکی از امکان کشف لایه های ژرف حقیقت و بیان مختصاتش، و منوط به تقریر نسبت انسان با هستی و حقیقت است. برآیند این منطق، که بر موازنه تام مراتب انسان، قرآن و عالم با هم تاکید دارد، رسمیت درجات متعدد وجودی است و نظریه «علم و عمل اشتدادی» نیز محصول چنین نگرشی است. ترسیم ابعاد این نظریه مستلزم مطرح کردن برخی مطالب وجودشناسانه درباره انسانی است که در شدیدترین مرتبه وجودی قرار گرفته است و شدیدترین درجه علم و عمل را دارد. از این رو، پیوند منطق تاویل با آموزه انسان کامل و اصل امامت در حکمت متعالیه، یکی از لوازم اهم منطق تاویل است. هدف این مقاله تبیین استدلالی جایگاه امام به عنوان انسان کامل در نظام هستی بر اساس نظریه مذکور است. به نظر می رسد صدرالدین شیرازی مسایل مربوط به امامت را با اهتمام به حقانیت منطق تاویل و نظریه علم و عمل اشتدادی مطرح کرده باشد؛ چراکه جامعیت، جایگاه و مقام، لزوم وجود و شناخت امام از اموری است که با تفطن به مختصات این نظریه اثبات پذیر است، و علاوه بر آن، دال بر همسویی سخنان صدرای شیرازی با آموزه های تشیع در باب تداوم امامت است.