بررسی نحوه توزیع عوامل کاربری اراضی شهری در طرح های توسعه شهری از منظر عدالت اجتماعی (مطالعه موردی: شهر سبزوار)

در سرتاسر جهان، کشورها به طور فزاینده ای در حال شهری شدن هستند است ولی خدماتی که پاسخگوی نیازهای مختلف آنها باشد، به گونه ای مناسب، پاسخگوی شهروندان نیست. لذا یکی از مهم ترین دغدغه های برنامه ریزان و مدیران شهری، نحوه توزیع و تخصیص منابع و خدمات شهری به صورت عادلانه در سطح مناطق مختلف شهر برحسب نیازهای جامعه شهری می باشد. توزیع بهینه خدمات، ارتباط مستقیمی با برنامه ریزی کاربری اراضی دارد. این مقاله با هدف بررسی نحوه توزیع عوامل کاربری اراضی شهری از منظر عدالت اجتماعی در نواحی مختلف شهر سبزوار صورت گرفته است.

 روش تحقیق تحلیلی-تطبیقی بوده و از تکنیک های آماری و مدل های کاربردی امتیاز استاندارد شده و نزدیکترین مجاورت یا (همسایگی) استفاده شده است.

نتایج تحقیق نشان می دهد که شهر سبزوار در مقایسه با سرانه پیشنهادی طرح جامع سال 1388 و سرانه های رایج در کشور فاصله زیادی دارند. و در مقایسه با طرح جامع شهر سبزوار، با کمبود 84/9 مترمربعی در کاربریهای خدماتی(تجاری، آموزشی، آموزش عالی، فرهنگی، مذهبی، اداری، بهداشتی- درمانی، پارک و فضا سبز، ورزشی) خود مواجه می باشد. همچنین توزیع فضایی خدمات شهری در نواحی 13 گانه آن حالت نامتعادلی را نشان می دهد به گونه ای که ناحیه 13 و 7 برخوردارترین این نواحی و ناحیه 11 محروم ترین ناحیه از نظر خدمات عمومی می باشد و براساس مدل  مشخص شد که الگوی توزیع کاربری ها در سطح شهر بر اساس الگوی کاملا خوشه ای توزیع شده اند، یعنی تجمع و تمرکز برخی از کاربری ها در یک مکان بیشتر از مکان های دیگر است و فقط کاربری فرهنگی الگوی تصادفی و کاربری نظامی و انتظامی دارای الگوی یکسان و منظم می باشد.

با توجه به پژوهش حاضر مسیولین باید سعی کنند فرصت های برابر از حیث دسترسی به خدمات شهری را خلق نمایدو  همچنین با استفاده از فضای باز نظیر اراضی بایر به منظور رفع کمبودهای هر ناحیه و ایجاد فضای زنده شهری تلاش نمایند تا توزیع خدمات و تسهیلات متناسب با جمعیت ناحیه و شعاع دسترسی باشد. و کاربری ها به طور متوازن و متناسب با جمعیت در بین نواحی  توزیع شوند.