ویژگی های موروفولوژیک نهال های زبان گنجشک (Fraxinus rotundifolia Mill)، توت نرک (Morus alba) و افرای سیاه (Acer negundo) در گلخانه و عرصه تحت تنش های آبی در رباطکریم

یکی از محدودیت های اساسی در مناطق خشک و نیمه خشک، تخصیص منابع آبی برای توسعه ی فضای سبز است. از آنجایی که تنش های آبی و خشکی در کنار انتخاب نادرست گونه از عوامل اصلی کاهش دهنده بقای نهال ها در مرحله استقرار در جنگل کاری ها در مناطق خشک و نیمه خشک به شمار می آیند، هدف از مطالعه حاضر بررسی خصوصیات ظاهری نهال های گونه های زبان گنجشک، توت نرک و افرای سیاه در گلخانه و عرصه تحت تنش های آبی در شهر رباط کریم است.

شهر رباط کریم یکی از شهرستان های استان تهران، با وسعتی معادل 275 کیلومتر مربع است. به منظور مطالعه اثر تنش آبی بر خصوصیات ظاهری نهال های مورد مطالعه از هر گونه تعداد 20 اصله نهال در چهار تکرار در قالب طرح کاملا تصادفی کاشته شد. برای انجام تیمار های خشکی و تنش آبی تعداد 5 نهال از هر گونه انتخاب شد. جمعا تعداد 90 نهال شامل 5 تکرار و سه سطح خشکی (2، 4 و 6 روز پس از فرا رسیدن نقطه MAD) برای گونه های فوق هم به صورت گلخانه ای و هم در عرصه در نظر گرفته شده و مورد آزمایش قرار گرفتند. بدین صورت که نهال هایی که به نقطه MAD می رسیدند، بلافاصله آبیاری نمی شدند و تحت سه تنش خشکی 2، 4 و 6 روز پس از فرا رسیدن نقطه MAD قرار گرفتند. سپس خصوصیات کمی ظاهری نهال ها که شامل پارامترهای تعداد برگ ها، ابعاد برگ ها، ارتفاع نهال ها، قطر بن، وزن برگ خشک، وزن خشک ساقه به همراه خصوصیات کیفی نهال ها که عبارت اند از شادابی برگ ها و سلامت نهال ها، اندازه گیری شدند.

نتایج نشان داد که تعداد بازه زمانی فرا رسیدن نقطه MAD در گلخانه برای گونه های زبان گنجشک 29 ، افرای سیاه 28 و توت نرک 32 و در عرصه برای گونه های زبان گنجشک 20 ، افرای سیاه 20 و توت نرک 17 دوره بوده است. بطور کلی در هر سه گونه ی مورد مطالعه، در اردیبهشت ماه به عنوان ماه آغازین پژوهش، نهال ها در وضعیت بسیار مناسبی قرار داشته اند. در سایر ماه ها، پس از تحت تنش آبی قرار گرفتن (2، 4، 6 روزه) همواره با گذشت زمان از تعداد برگ و ابعاد برگ کاسته شده است بطوریکه در گونه ی افرای سیاه تعداد برگها در محیط گلخانه در ماه مرداد به عدد صفر (بی برگی نهال) رسید.

بطور کلی با افزایش تنش خشکی از تعداد برگ، ابعاد برگ، وزن برگ خشک، وزن خشک ساقه، شادابی برگ ها و سلامت نهال کاسته شد. بنظر می رسد که 6 روز پس از MAD زمان مناسب آبیاری نهال ها با توجه به خصوصیات ظاهری آنان است. توجه به خصوصیات ظاهری نهال ها در هنگام آبیاری همواره به استفاده بهینه در مصرف آب، جلوگیری از پر آبیاری و کم آبیاری نهال ها و صرفه جویی در هزینه های مربوطه کمک شایانی می کند.