استفاده از ضایعات کشاورزی برای تولید جدایه ایرانی قارچ Ganoderma applanatum (Pers.) Pat. و ارزیابی عملکرد و برخی خصوصیات دارویی

انتخاب بستر کشت مناسب و هم چنین بررسی جایگزینی سایر ضایعات کشاورزی ارزان قیمت به جای تراشه چوب درختان با ارزش یکی از مهم ترین نکاتی است که باید در کشت و تولید قارچ های دارویی مورد توجه قرار گیرد. انتخاب بستر کشت مناسب قارچ ها و غنی سازی بستر با مکمل های آلی به طور گسترده ای تولید اندام بارده و ارزش دارویی قارچ ها را تحت تاثیر قرار می دهد.

 این پژوهش در سالن کشت مجهز به دستگاه های کنترل دما، رطوبت و نور در دانشگاه زابل و به صورت فاکتوریل دو عاملی و در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل 10 نوع بسترهای کشت پایه تراشه چوب (خاک اره): درخت راش، تراشه چوب درخت بلوط، تراشه چوب درخت ممرز، تراشه چوب درخت صنوبر، تراشه چوب درخت اکالیپتوس، تراشه چوب درختچه گز، تراشه چوب انگور (ساقه های هرس شده)، تراشه چوب ساقه درخت خرما، تراشه چوب برگ درخت خرما و باگاس نیشکر بود. هم چنین به عنوان فاکتور دوم به هر کدام از بسترهای اصلی، 10 درصد از ترکیبات آلی نیتروژن دار شامل سبوس گندم، سبوس برنج، تفاله پنبه دانه و تفاله زیتون اضافه گردید.

 نتایج این پژوهش نشان داد بیشترین عملکرد به میزان (5/145 گرم)، ماده خشک کل (8/36 گرم)، پروتیین اندام میوه ای (15/27 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک)، خاکستر (97/4 درصد)، نیتروژن (38/4 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک) و پلی-ساکارید کل (35/14 میلی گرم بر گرم ماده خشک) مربوط به بستر کشت ترکیبی تراشه چوب بلوط با سبوس گندم بود. بالاترین میزان آب قارچ (16/85 درصد) مربوط به بستر کشت تراشه چوب اکالیپتوس و بالاترین راندمان بیولوژیکی (71/19 درصد) مربوط به بستر کشت ترکیبی تراشه چوب بلوط با تفاله زیتون بود. بیشترین پتاسیم (299 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک)، کلسیم (73/11 میلی گرم در 100 گرم ماده خشک) و ظرفیت آنتی اکسیدانی (25/54 درصد) مربوط به بستر کشت تراشه چوب بلوط ثبت شد. هم چنین نتایج حاکی از آن بود که در بستر کشت تراشه چوب بلوط کم ترین زمان از نظر زمان کامل شدن پنجه دوانی (40/29 روز)، کم ترین زمان برای پین دهی (13/43 روز) و در بستر کشت تراشه چوب درخت ممرز کم ترین زمان برای پیش رسی (26/70روز) ثبت شد.

هرچند بستر کشت تراشه چوب بخصوص درخت بلوط به عنوان بستر مناسب برای پرورش قارچ گانودرما آپلاناتوم گزارش شد، اما دسترسی آسان و همچنین هزینه پایین تر سایر ضایعات لیگنوسلولزی کشاورزی، سبب شده تا بعنوان جایگزینی مناسب برای آن معرفی گردد. با توجه به نتایج این تحقیق استفاده از بسترهای ترکیبی و مکمل های آلی در کشت و تولید قارچ های دارویی بخصوص گانودرما آپلاناتوم توصیه می گردد.