ارزیابی زیبا یی شناسانه منظر خیابان لاله زار در دوره پهلوی اول، با استناد بر قوانین مصوب شهری در دهه اول و دوم قرن چهاردهم هجری

در جامعه رشدنایافته اواخر قاجار، رویکرد تجلیل از فرهنگ و تمدن ایران باستان منشا تحولات شهری شد تا آن جا که ملی گرایی پهلوی اول، به مثابه بنیان فکری حاکمیت در راس فعالیت های توسعه ای قرار گرفت. دگرگونی های اجتماعی، اقتصادی و فنی هم زمان با دیدار دولت مردان و روشنفکران و دانش آموختگان از اروپا جنبشی را در شهرسازی ایران رقم زد که بیش از همه کوچه و گذرها را متاثر نمود و احداث «خیابان» به عنوان محور توسعه شهر با الگوی خطوط راست در دستور کار قرار گرفت. ادامه این سیاست در شهر طی دو دهه، منشا تغییرات بسیاری شد و زیبایی شناسی خیابان ها را نیز از یک امر حاشیه ای به یک امر محوری تبدیل نمود. جلوه های این تغییر در ادراک مخاطب از خیابان در دوره پهلوی اول تاثیر بسزایی داشت که تا امروز نیز اثرات آن باقی است. خیابان لاله زار در اواخر قاجار و دوره پهلوی اول از خیابان های اصلی در مرکز شهر تهران شمرده می شد و مورد توجه حاکمیت بود. این مقاله با هدف یافتن روابط حاکم در تدوین سیاست های زیبایی شناسی احداث خیابان های دوره پهلوی اول و طرح پرسش درخصوص «معیارهای زیبایی شناسی خیابان های پهلوی اول»، به ارزیابی این معیارها در خیابان لاله زار می پردازد. روش پژوهش تحلیل تاریخی است و قوانین شهری مرتبط با احداث خیابان در دوره پهلوی اول مهم ترین منبع تحلیل تلقی می شود. تبیین معیارهای زیبایی شناسی خیابان اولین گام پژوهش است؛ در گام بعدی، این معیارها در خیابان لاله زار به مثابه نمونه یک خیابان توسعه یافته در آن دوره تحلیل می شود. هندسه و ابعاد تجسمی، دو محور اصلی زیبایی شناسی خیابان در دوره پهلوی اول هستند که ادراک مخاطب را از خیابان به یک فضای هنری سوق می دهند. نگاه زیبایی شناسانه به خیابان به مثابه یک اثر هنری در دوره پهلوی اول از نتایج اصلی پژوهش است.