نقش طراحی شهری بر سلامت روان: تبیین چارچوب مفهومی رابطه کیفیت های محیط شهری و سلامت روان ساکنان شهر با تاکید بر افسردگی

شهر به عنوان محل سکونت، کار، تفریح و ارتباطات، تاثیر به سزایی بر سلامت و عدم سلامت روان شهروندان دارد. امروزه، رشد و گسترش شهر و شهرنشینی، زمینه وسیعی از عوامل تهدیدکننده سلامت روان را به ویژه در کشورهای در حال توسعه ایجاد نموده است، چنان که اختلالات روانی یکی از بیماری های رایج در شهرها و افسردگی شایع ترین آن هاست. با این وجود، اکثر مطالعات، بر سلامت جسمی متمرکز شده ا ند و کم تر به تاثیرات روانی محیط های شهری پرداخته اند. اندک مطالعات موجود نیز با تاکید بر جنبه های کمی، کم تر به ویژگی های کیفی محیط توجه داشته اند. لذا، هدف این پژوهش، تحلیل و بررسی ارتباط کیفیت های محیط شهری و سلامت روان با تاکید بر رایج ترین اختلال روانی؛ یعنی افسردگی، و تدوین چارچوب مفهومی معرف این رابطه در حوزه طراحی شهری است. پژوهش، مروری، و از نوع کیفی می باشد. داده ها از طریق مطالعه اسنادی متون معتبر علمی گردآوری شده و به منظور شناسایی کیفیت های محیطی و چگونگی تاثیر آن ها، از تحلیل محتوای کیفی متون استفاده شده است. نتایج حاکی از این امر است که کیفیت محیط مصنوع شهر به عنوان یک عامل در سطح میانی با سایر عوامل در سطوح خرد و کلان دارای اثر هم افزایی بر سلامت روان شهروندان است و نفوذپذیری، ایمنی، امنیت، غنای حسی، آسایش اقلیمی، زیبایی و اجتماع پذیری مهم ترین کیفیت ها هستند. این کیفیت ها، به شکل مستقیم و غیرمستقیم، بر افسردگی و سلامت روان افراد تاثیر می گذارند که در ارتباط غیرمستقیم، فعالیت بدنی، تعاملات اجتماعی، کیفیت خواب، تاب آوری در برابر استرس و خلق وخو، عوامل میانجی هستند که تاثیر برخی از کیفیت های محیط مصنوع را ممکن و پایدارتر می سازند. بنابراین، این شواهد از لزوم ارتقاء کیفیت محیط شهرها برای پیشگیری و درمان افسردگی ساکنان شهرها حمایت می کنند و نقش طراحی شهری را به عنوان یک روش خلاقانه و موثر برای ارتقاء سلامت روان عموم افراد در معرض محیط تبیین می کنند.