طراحی مدل ارتقای سواد فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی (مورد مطالعه: واحد علوم و تحقیقات تهران)

از کارکردهای مهم دانشگاه به عنوان جزء موثری از نظام تعلیم و تربیت، آموزش سواد فرهنگی به دانشگاهیان است. در ایران اگرچه موضوع ضعف سواد فرهنگی مطرح است، الگوی مشخصی برای ارتقای آن وجود ندارد. پژوهش حاضر با هدف طراحی مدل سواد فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی (مورد مطالعه: واحد علوم و تحقیقات تهران) صورت‌گرفت. برای جمع‌آوری داده‌ها از روش کتابخانه‌ای (سندکاوی) و روش میدانی (مصاحبه نیمه‌ساختارمند) استفاده شد. برمبنای روش داده‌بنیاد، پس از احصای شرایط علی، زمینه‌ای، مداخله‌گر، راهبردها و پیامدها، کشف ارتباط بین مقوله‌ها و شناسایی مقوله مرکزی، مدل سواد فرهنگی در دانشگاه آزاد اسلامی با نگاهی همه‌جانبه‌نگر در پنج محور شرایط علی («توجه به مراحل شکل‌گیری رفتار» و ، «لزوم بازشناسی و مهندسی مجدد ریشه‌های موثر در سواد فرهنگی»)، شرایط زمینه‌ای («اهمیت توجه به همه ارکان دانشگاه»، «لزوم توجه به انگیزه، اعتماد و مشارکت دانشگاهیان»، و «نگاه مبتنی بر اصول برنامه‌ریزی، سازماندهی، رهبری و کنترل»)، شرایط مداخله‌گر (« فاصله‌گرفتن دانشگاه از رسالت آموزشی و تربیتی خود » و « عیوب و اختلالات سیستمی »)، راهبردها («پرداختن به تمام مولفه‌های سواد فرهنگی»، «مهارت‌افزایی»، «بهره‌گیری از روش‌های مناسب آموزش سواد فرهنگی» ، «ایجاد مدیریت تخصصی و یکپارچه در دانشگاه»)، و پیامدها («تولید و ترویج سواد فرهنگی از دانشگاه به جامعه»، «پیشگیری از ایجاد انواع بحران‌ها»، «تقویت هم‌گرایی، وحدت و فرهنگ ملی تداوم‌یافته»، «پیشگیری و درمان مشکلات و ناهنجاری‌های فرهنگی»)، ترسیم گردید. چنانچه سواد فرهنگی با نگرشی علمی و سیستمی و برای لایه‌های فکری، گرایشی، انگیزشی و کنش‌گری جامعه دانشگاهی لحاظ‌ نظر قرار گیرد، می‌تواند در رفع بسیاری از نیازهای دانشگاهیان موثر باشد.