نقش تولا و تبرا در گسترش فرهنگ شیعی در کاشان در دوره قاجار

در میان اصول موجود در اسلام دو اصل وجود دارد که از آن به «تولا؛ حب فی الله» و «تبرا؛ بغض فی الله» تعبیر می شود. «تولا» و «تبرا» از مسایل اعتقادی دین مبین اسلام است. این واژگان به معنای دوستی با دوستان خدا و دشمنی با دشمنان خداوند است. این اعتقاد و معنا از قرآن سرچشمه می گیرد که فرق مختلف اسلام، از شیعیان تا اهل سنت، آن را تایید کرده اند، هرچند در جزییات و مصادیق اختلاف نظرهایی وجود دارد. در مذهب تشیع تولا و تبرا مهم ترین اصل برای پذیرش امامت است. در دوران و اعصار مختلف تاریخ اسلام، علمای شیعه با توجه به این دو اصل در صدد شناساندن اهل بیت پیامبر (ص) و مقام امامت به افراد جامعه بوده اند. در دوران قاجار با حضور کشورهای استعمارگر غربی و ایجاد فرقه های ضاله، ضرورتش بیش از پیش احساس می شد. از این رو، علما به شناساندن بیشتر دین اسلام به مردم جامعه اسلامی مشغول شدند. علمای کاشان از جمله این علما بودند که از تولا و تبرا در گسترش اسلام استفاده کردند. جلوگیری از افول بیشتر باورهای دینی، مقابله با جنگ طلبی روس ها علیه ایران، مخالفت با دستورها و تصمیمات فاسد و... از تلاش های مهم علمای کاشان در پیشبرد اسلام با کمک این دو اصل بود.