نقد و بررسی کنش های گفتاری جملات پرسشی در قصاید سلمان ساوجی

پژوهش حاضر کنش‌‌های گفتاری در پرسش‌‌های قصاید سلمان ساوجی را به روش توصیفی-تحلیلی کاویده ‌است. یافته‌‌های پژوهش نشان می‌‌دهد میان زبان سلمان و اندیشه وی پیوندی منسجم برقرار است؛ یعنی شاعر با توجه به موقعیت مخاطب و وجهه او، از زبانی متناسب با جایگاهش استفاده می‌‌کند. سلمان در قصیده، بیشترین پرسش‌‌ها را در کنش اظهاری به کار برده است. شاعر نخست، در پی اقناع مخاطب و جلب مشارکت و تایید وی است و برای بیان عقاید خویش و کسب تایید و موافقت ممدوح از این پرسش‌‌ها بهره می‌‌جوید؛ دوم، در پی اغراق، برجسته‌‌سازی و موکد کردن محتوای کلام است که با بافت قصیده، توصیف‌‌ها، اغراق‌‌ها و ستایش‌‌های خیال‌پردازانه چکامه‌‌های مدحی تناسب دارد. سلمان در کنش ترغیبی به منظور رعایت جنبه تعلیمی کلام و نیز حفظ شان والای ممدوح، از طرح مستقیم خواسته خویش اجتناب می‌‌کند تا از طریق تضعیف معنای الزامی و توبیخی کلام، با مخالفت کمتری مواجه شود. کنش‌‌های عاطفی معمولا مفاهیمی نزدیک و درهم‌‌آمیخته دارند. این قرابت مفهومی موجب ایجاد شبکه‌‌ای گسترده از مفاهیم درهم تنیده یا «هاله‌‌های مفهومی» می‌‌شود تا از طریق تقویت غنای عاطفی کلام، احساس مخاطب را در خوانش متن درگیر کند و تاثیر دلخواه را بر وی بگذارد. کلام گوینده در کنش تعهدی، صریح و بدون ابهام است؛ لذا با توجه به ویژگی چندلایه بودن متون ادبی این کنش در شعر جایگاه چندانی ندارد.