بررسی فصلی گردوخاک در شمال شرق ایران و شبیه سازی عددی رخدادهای گردوخاک فرین با مدل WRF-CHEM

هدف از این پژوهش بررسی فعالیت های گردوخاک فصلی و شبیه سازی عددی پدیده های گردوخاک فرین در شمال شرق ایران است. برای این منظور داده های گردوخاک پایگاه MERRA-2 و داده های عمق نوری هواویز الگوریتم ترکیبی DB و DT سنجنده MODIS طی دوره آماری 2018-2004 مورد بررسی قرار گرفتند. برای شبیه سازی عددی نمونه های منتخب گردوخاک نیز از مدل WRF-CHEM استفاده شد. نتایج نشان داد که بیشینه فعالیت گردوخاک طی دوره 15 ساله به ترتیب در فصول بهار و تابستان به وقوع می پیوندد. بررسی فصلی مقادیر AOD و غلظت گردوخاک نشان داد که بیابان های آرال قوم، قزل قوم، قره قوم و قره بغاز به عنوان چشمه های اصلی گردوخاک فرامرزی و سرخس به عنوان چشمه داخلی در شمال شرق هستند. همچنین چهار طرحواره گردوخاک مدل WRF-Chem آزمایش شد. نتایج نشان از کارایی بالای طرحواره GOCART در مدل سازی گردوخاک در شمال شرق ایران دارد. یافته های تحقیق نشان داد که مدل قابلیت آشکارسازی تیپ های مختلف گردوخاک با منشا و ساختارهای مختلف درهر دو دوره سرد و گرم سال را دارد. نتایج نشان داد که سه رخداد از رخدادهای موردمطالعه در نتیجه گذر یک موج راسبی برون حاره و عمیق شدن ناوه موج بر روی محدوده ترکمنستان به وقوع پیوسته اند. در مقابل، رخداد مربوط به فصل تابستان، نتیجه استقرار یک الگوی گردش تابستانه است که با استقرار همزمان یک گردش واچرخندی در محدوده جنوبی ترکمنستان و بخش های شمال-شمال شرقی ایران و گردش چرخندی در محدوده دشت سیستان و بخش های جنوب شرقی کشور به وقوع پیوسته است.