بازبینی ادله حجت، اجتهادی نو در ارث اقلیت های دینی

«ارث بردن» مسلمان از کافر، و «ارث نبردن» کافر از مسلمان، از احکام مسلم و مورد اجماع فقهای امامیه می باشد . علاوه بر آن، ادله و استدلال های دیگری نیز در کلام فقها در این باره وجود دارد . وجود روایاتی از معصومین (ع) که بر این مطلب دلالت دارد، رخنه ای در اجماع مذکور ایجاد نمی کند و موجب مدرکی شدن آن نمی شود ؛ زیرا لحن سخن فقها و تصریح آنان به اینکه این مسیله از مسایل اختصاصی مذهب امامیه بوده و مورد اجماع و حکم آل محمد (ص) است، این اطمینان را حاصل می کند که این حکم نزد شیعه، واضح و مسلم بوده و حتی نزد فقهای اهل سنت نیز به عنوان دیدگاه مذهب شیعه شناخته شده است. لذا جای هیچ گونه اشکالی نیست که این گونه اجماع، کاشف قطعی از رای معصوم (ع) است؛ بنابراین قوی ترین دلیل این مسیله، همین اجماع است. علاوه بر اینکه مقتضای قاعده، ارث بردن مسلمان از کافر است؛ بدین معنا که عمومات کتاب و سنت بر ثبوت میراث در صورت وجود اسباب آن دلالت دارد و این حکم، عام بوده و کافر و مسلمان را دربرمی گیرد . ارث بردن کافر از مسلمان به دلیل خاص و به اجماع، بلکه به ضرورت دین، از شمول این حکم عام بیرون می شود . بنابراین دیگر موارد توارث، تحت عموم این حکم باقی می ماند . همچنین روایات خاص و صحیحی که در حد استفاضه می باشند و در مجامع روایی وارد شده اند، بر ارث بردن از کافر دلالت دارند. بنابراین دو حکم ارث بری مسلمان از متوفای کافر و عدم توارث کافر از ترکه متوفای مسلمان، از احکام تردیدناپذیر و مورد اتفاق تمامی  فقهای امامیه است . آنچه محل بحث است ، حاجب شدن وارث مسلمان و مانعیت وجود او برای ارث بردن ورثه غیر مسلمان در فرضی است که متوفا غیر مسلمان باشد . نظریه مشهور فقهای امامیه که در آن ادعای اجماع شده و در ماده 881 مکرر قانون مدنی ایران هم آمده ، این است که اگر در بین ورثه متوفای کافری مسلمان باشد، وارث کافر ارث نمی برد . کافر در این مسیله اعم از کافر اصلی و اهل کتاب است که به دلیل ایمان نیاوردن به پیامبر خاتم(ص)، از نظر اسلام کافر شناخته می شوند . در این مقاله، ادله دیدگاه مشهور مورد نقد و بازبینی قرار گرفته و ادله عدم حجب تبیین و تقویت شده است . این پژوهش بر این فرضیه استوار است که روایات دال بر عدم حجب به لحاظ سند و دلالت، بر روایات دال بر حجب ترجیح دارند و اجماع مورد ادعا هم فاقد ویژگی های یک اجماع معتبر است و حجیت ندارد .