هم نوایی شبانه ارکستر چوب ها : از هم نوایی حس ها تا هم نوایی مکان ها

نقد جغرافیایی با محوریت موضوع مکان، یکی از مفاهیم بنیادین و تاثیر گذار در ادبیات است، بررسی مکان در آثار ادبی به ویژه در دوران پست مدرن اهمیت بیشتری یافته است؛ چرا که نه تنها ادبیات در باز نمایی فضا نقش به سزایی دارد؛ بلکه حضور جغرافیا در رویکرد هایی مانند نقد مضمونی و پسااستعماری نیز گسترده شده است. در این نوع نقد رابطه بین تخیل و واقعیت مدنظر است و تجربه «من» نویسنده با مقوله مکان پیوند می خورد، پس به نگاه نویسنده به یک مکان خاص توجه بیشتری می شود. به عبارتی دیگر توصیف مکان های واقعی مهم نیست؛ بلکه این تخیل نویسنده است که جغرافیای اثر را می سازد. هم چنین این رویکرد با نقد مضمونی نیز مرتبط است. از مضمون جابجایی در زمان و مکان، از دیرباز در ادبیات، استقبال ویژه ای می شده است، شخصیت ها در جست وجوی هویت ازدست رفته خود هستند پس سفر را آغاز می کنند تا با جابجایی در فضا و هم چنین زمان به شناخت خویشتن برسند. رضا قاسمی که یکی از نویسندگان معاصر ایرانی و ساکن فرانسه است، در رمان هم نوایی شبانه ارکستر چوب ها به همین موضوع پرداخته است. در مقاله حاضر، با پردازش توصیفی- تحلیلی داستان و با تکیه بر آرای برتران وستفال، در گستره نقد جغرافیایی؛ در این رمان تصویری زنده و پویا از شهر پاریس و تهران برای مخاطب فعال به نمایش گذاشته شده؛ زیرا جابجایی مکانی و زمانی در این داستان خطی نیست و نویسنده این کار را با منطق خاص خود و بدون آشفتگی انجام می دهد؛ ولی لازم است تا خواننده این کلاف سردرگم را سامان بخشد تا به جهان بازنمایی شده راوی برسد.