تاثیر روابط خارجی بر گفتمان تجدد در دوره پهلوی اول

اندیشه یا گفتمان تجدد در دوره پهلوی اول، یکی از مفاهیم مهم در حوزه اندیشه سیاسی و اجتماعی بود. علاقه مندی رضا شاه به نظریات روشنفکران تجددخواه و شیفتگی وی به پیشرفت های اروپا و دنباله روی از آنها، موجب اقدامات زیادی در راستای متجددکردن ایران شد؛ اما چون این اندیشه از بالا و توسط دولتی خودکامه صورت می گرفت، نتوانست مهم ترین بعد خود، یعنی خرد نقاد و توجه به آرای دیگران را در فضای سیاسی ایران نشان بدهد و در قالب دولتی مستبد و آمرانه، بیشتر از لحاظ جنبه های اقتصادی و صنایع پیشرفت هایی داشت؛ ازاین رو، پیامد این اقدامات، توسعه اقتصادی و نه توسعه سیاسی بود. در پژوهش حاضر، ابتدا به ریشه های شکل گیری گفتمان تجدد در ایران توجه شده و سپس به روش توصیفی- تحلیلی و با تکیه بر منابع کتابخانه ای و آرشیوی، تاثیر روابط خارجی ایران با سایر دولت ها بر پیشرفت این گفتمان در دوره پهلوی اول بررسی شده است. دغدغه و پرسش این پژوهش، تاثیر روابط خارجی بر تسلط یافتن گفتمان تجدد در دوره پهلوی اول و میزان اجرای آن در جامعه ایران آن روزگار است. تجددخواهی تا زمانی که در دوره پهلوی به شکل گفتمان درنیامد، نتوانست به مرحله اجرا برسد. در دوره مورد بحث، به جنبه اقتصادی این مقوله توجه شد و از طریق توسعه روابط با کشورهای غربی اجرایی گردید. از طرفی، تجددخواهی در ایران با دو دسته از طرفداران مواجه بود: عده ای خواهان تسلیم مطلق و عده ای معتقد به برخورد گزینشی با این مقوله بودند.