روایات «ثانی اثنین» در منظومه های عطارنیشابوری

درپژوهش حاضر به تجزیه و تحلیل و نقد روایات منسوب به خلیفه اول در مثنوی های اسرارنامه، الاهی نامه، منطق الطیر و مصیبت نامه عطار نیشابوری تصحیح دکترمحمدرضا شفیعی کدکنی پرداخته شده است. منظور از «ثانی اثنین»، «دومین دو تن» در پژوهش حاضر تمام روایاتی است که در مثنوی های چهارگانه عطار نیشابوری تلمیح به دوم بودن ابوبکربن ابی قحافه بعد از حضرت رسول اکرم (صل)  دارند. پژوهش با رویکرد نقد روایت شناسی بر اساس مطالعات کتابخانه ای، به روش اسنادی، تحلیل و مقایسه یافته ها انجام شده است. یافته های پژوهش نشان می دهد شفیعی در تعلیقاتی که بر مثنوی های عطار نوشته است، به پنج حدیث با مضمون دوم بودن ابوبکر بعد از رسول اکرم (ص)  اشاره دارد، اما به تجزیه و تحلیل آنها نپرداخته است. پژوهش حاضر به یازده حدیث منسوب به خلیفه اول در مثنوی های عطار نیشابوری دست یافته است که بر اساس مستندات تاریخی، تفسیر و حدیث با تکیه بر اشتراکات فریقین، مورد نقد، تجزیه و تحلیل و تطبیق قرار گرفته اند. از یافته های دیگر پژوهش حاضر این است که روایات مربوط به خلیفه اول در مثنوی های عطار نیشابوری از مناقب مسلم و قطعی حضرت امیرالمومنین (ع) الگو برداری شده اند. در نتیجه ماوقع (لانگ) یکی بوده، ولی بوطیقای روایت (پارول) شکل عوض کرده است.