بررسی سبک شناسی اشعار «تاثیر تبریزی»

 سبک‌شناسی بعنوان دانشی زبانی و ادبی میکوشد برجستگیهای اثر ادبی را، خصوصا آثاری را که کمتر مورد توجه قرار گرفته اند، ازطریق یافتن پربسامدترین ویژگیهای سبکی که باعث تمایز یک اثر ادبی از دیگر آثار میشود شناسایی و تبیین کند. این پژوهش میکوشد با بررسی اشعار یکی از شاعران گمنام سبک هندی به نام تاثیر تبریزی، ویژگیهای سبکی اشعار وی را در سطوح زبانی، ادبی و فکری بررسی کند.

 روش پژوهش، توصیفی ‌ تحلیلی و از نظر گردآوری اطلاعات، کتابخانه ای است.

 میرزامحسن تبریزی (1060 ه. ق-1129 ه. ق) متخلص به «تاثیر» از سخنوران شیعی ایران در عهد صفوی است. خاندان او تبریزی‌الاصل بودند و شاه عباس صفوی (م 1038 ه. ق) اجداد وی را از تبریز کوچانید و در اصفهان مسکن داد و میرزامحسن در این شهر بدنیا آمد. وی با شاه سلیمان صفوی (م 1078 ه. ق) و شاه سلطان حسین (م 1140 ه. ق) معاصر بود و مدتی نیز حکومت یزد را بعهده داشت. تاثیر به سال 1129 ه. ق در اصفهان درگذشت و همانجا دفن شد. قالب اصلی اشعار او غزل است و در دیوانش قصیده، مثنوی و رباعی نیز دیده میشود.

 ترکیبات جدید و لغات عامیانه از ویژگیهای زبانی غزلیات تاثیر تبریزی هستند. از میان اوزان عروضی، بیشترین توجه شاعر به دو بحر رمل و هزج است. از نظر موسیقی کناری نیز بیشتر به اشعار مردف توجه دارد و غالبا از نوع فعل و اسم است. ردیف طولانی نیز بسامد قابل توجهی در غزلیاتش دارد. توجه به بیان در اشعار تاثیر درجهت ساختن معانی ریز و مضامین بکر است و انواع تشبیه، تمثیل (اسلوب معادله)، کنایه، استعاره و مجاز در دیوان او با بسامد زیاد وجود دارد. تاثیر از آرایه های تلمیح و متناقض‌نما نیز بسیار استفاده کرده و در کنار آنها از صنایعی چون جناس، ایهام و ایهام تناسب غافل نیست. ویژگی اصلی شعر او ، نازک خیالی و خیال بندی است و موضوعات عشق، غمگرایی و پند و حکمت، سطح فکری اشعار او را تشکیل میدهد.