صعوبت یا سهولت حد و رابطه آن با وضع اسماء عام بر مسما

اکثر منطق دانان مسلمان و در راس آنها فارابی و ابن سینا پس از ارائه دستگاه جنس و فصلی وذاتی و عرضی و اینکه حد تام مشتمل بر تمام ذاتیات محدود است، به صعوبت و دشواری حدتام حقیقی فتوا داده اند.
در این میان بغدادی با طرح حد مفهومی و اسمی در علوم، سهولت حد تام را مطرح کرده وشیخ اشراق در مقام نقد نظریه تعریف مشائین سهولت حد مفهومی یا اسمی را تایید کرده است.
این دو بین اسم و مسما و بین حد و محدود رابطه قائل نشده اند. از نظر این دو اسم برایمسمایی است که از آن شناخت داریم و میزان شناخت ما از مسما در واقع تشکیل دهنده حدمسما است.
از نظر راقم سطور، رابطه حد و محدود و اسم و مسما کلیت ندارد لذا همواره حد شی ء بهمیزان شناخت مسما تنظیم نمی شود، گرچه فی الجمله ارتباط اسم و مسما و حد و محدود قابلقبول است.