اثر غلظت های مختلف کیتوزان بر تولید اسیدهای فنلی در کشت سلول کاهوی موجدار (Lactuca undulate Ledeb)

استفاده از الیسیتورها در کشت سلولی گیاهان یکی از مهم‎ترین روش‎ها جهت افزایش تولید  متابولیت های ثانویه است. کیتوزان بیوپلیمری است که از واحدهای D-گلوکزآمین ساخته شده و در دیواره سلولی قارچ‎ها و اسکلت خارجی بندپایان یافت می‎شود. القای پاسخ‎های دفاعی، افزایش فعالیت آنزیم‎های آنتی‎اکسیدان و مسیر فنیل‎پروپانوییدها، تجمع ترکیبات فنلی و فلاوونوییدها از جمله پاسخ های گیاهان به تیمار کیتوزان می باشد. هدف از پژوهش حاضر بررسی اثر کیتوزان بعنوان یک الیسیتور در افزایش تولید اسیدهای فنلی در سوسپانسیون سلولی کاهوی موجدار (Lactuca undulateLedeb) است.

مواد و روش ها:

 ابتدا سوسپانسیون سلولی از کالوس‎های 45 روزه حاصل از قطعه جداکشت برگ کاهوی موجدار در محیط کشت MS 2/1 حاوی 1/0 و 1 میلی گرم در لیتر 2,4-D و Kin تولید شد. سپس اثر غلظت‎های مختلف کیتوزان (0، 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر) در بازه زمانی 24، 48 و 72 ساعت بر سوسپانسیون سلولی مورد بررسی قرار گرفت. بعد از برداشت نمونه‎ ها، درصد زنده‎مانی، مقدار فنل و فلاوونویید کل، شیکوریک اسید، کلروژنیک اسید، کافییک اسید و پراکسیداسیون لیپیدها و فعالیت آنزیم فنیل آلانین آمونیالیاز (PAL) مورد بررسی قرار گرفت.

داده های حاضر نشان داد که غلظت کیتوزان و مدت زمان تیمار عوامل تعیین کننده در مقدار ترکیبات فنلی ازجمله شیکوریک اسید در سوسپانسیون سلولی کاهوی موجدار است. مقدار شیکوریک اسید در تیمار 50 میلی‎گرم در لیتر کیتوزان پس از 24 ساعت نسبت به تیمار شاهد 8/2 برابر افزایش نشان داد. بیشترین مقدار کلروژنیک اسید و کافییک اسید پس از 24 و 48 ساعت تیمار با غلظت 200 میلی گرم در لیتر کیتوزان بدست آمد. بعلاوه نتایج حاضر بیانگر اثر تیمار کیتوزان بر افزایش فنل و فلاوونویید کل همراه با افزایش فعالیت آنزیم PAL بوده است. افزایش مقدار پراکسیداسیون لیپیدها و کاهش درصد زنده‎مانی سلول‎ها در غلظت‎های بالای کیتوزان نشان‎دهنده اثر منفی آن بر فعالیت سلول‏ها است.

نتیجه گیری:

 نتایج حاضر نشان داد کیتوزان در غلظت‎های پایین سبب افزایش مقدار شیکوریک اسید در سوسپانسیون سلولی کاهوی موجدار شده که از آن می‎توان در صنایع داروسازی به عنوان روشی نوین در تولید شیکوریک اسید و مشتقات آن استفاده کرد.