بررسی رابطه متن و تصویر در کتاب های عربی دوره اول متوسطه (بر اساس نظریه ماریا نیکولایوا و کارول اسکات)

افزایش روزافزون حجم دانش و تغییر شرایط زندگی در دنیای پیچیده کنونی بازدهی مطلوب نظام آموزش و پرورش را به شناخت اصول اساسی یادگیری و طراحی مناسب کتاب‏های درسی متکی کرده است. با توجه به اینکه اولین زبان آموزشی انسان، زبان تصویری است و بر نقش تعیین‏کننده تصاویر در انتقال مفاهیم درسی تاکید شده است، پژوهش حاضر به بررسی پیوستگی‏های میان متن و تصویر در کتاب‏های عربی دوره اول متوسطه برپایه نظریه ماریا نیکولایوا و کارول اسکات پرداخته است و تبیین وضعیت کتاب‏ها از این منظر مسیله اصلی پژوهش حاضر است. روش تحقیق در این پژوهش توصیفی و از نوع تحلیل محتواست. جامعه و نمونه آماری منطبق بر یکدیگرند و تمامی محتوای کتاب‏های عربی این مقطع (متن درس و تصاویر به کاررفته در این بخش) در سال تحصیلی  1399 1400را شامل می‏شوند. در این نوشتار از بازبینه‏ای شامل انواع مختلف روابط متن و تصویر (قرینه‏ای، مکملی، گسترشی/افزایشی، تقابلی، چندروایتی) مبتنی بر نظریه نیکولایوا و اسکات به عنوان ابزاری برای تحلیل استفاده شده و به منظور تجزیه و تحلیل داده‏ها روش آمار توصیفی (فراوانی و درصد فراوانی) و آمار استنباطی (آزمون خی دو) مورداستفاده قرار گرفته است. نتایج پژوهش نشان داد روابط قرینه‏ای، مکملی و افزایشی در کتاب‏های درسی عربی به چشم می‏خورد، اما رابطه قرینه‏ای دارای بیشترین بسامد است. بنابراین انواع مختلف روابط پویای متن و تصویر در محتوای کتاب‏های مذکور موردتوجه قرار نگرفته است و این کتاب‏های نونگاشت در حیطه رابطه متن و تصویر نیازمند اصلاح و بازبینی هستند.