اثر آلودگی جدایه Fny ویروس موزاییک خیار بر ویژگی های فیزیولوژیکی و فیتوشیمیایی سه کولتیوار ریحان سبز (Ocimum basilicum L.)

ریحان سبز با نام علمی (Ocimum basilicum L.) از گیاهان دارویی است که در صنایع غذایی، آرایشی بهداشتی و عطر سازی کاربرد فراوانی دارد. ویروس موزاییک خیار از شایع ترین بیمارگرهای گیاهی است که گسترش جهانی دارد. در پژوهش حاضر اثر آلودگی جدایه Fny ویروس موزاییک خیار بر ویژگی های فیتوشیمیایی و فیزیولوژیکی سه کولتیوار ریحان سبز در شرایط اتاقک رشد با دمای 21±2 درجه سلسیوس و 16 ساعت نور و 8 ساعت تاریکی بررسی شد. گیاهان در مرحله دو برگی به روش مکانیکی با ویروس مایه-زنی شدند. مقایسه میانگین صفات مورد بررسی نشان داد که ویروس باعث کاهش معنی دار میزان فتوسنتز، کلروفیل a، b و کلروفیل کل و کربوهیدرات کل در گیاهان آلوده شد، در حالیکه محتوای پروتیین کل، اسیدآمینه پرولین، فنل کل، فلاونویید و درصد اسانس در گیاهان آلوده افزایش پیدا کرد. بررسی اسانس سه کولتیوار ریحان با دستگاه گاز کروماتوگرافی و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنج جزمی نشان داد که اختلاف معنی دار در ترکیبات اسانس بین تیمارهای شاهد و مایه زنی شده هر کولتیوار بود، ترکیبات کامفور (Camphor)، کارون (Carvone)، استراگول (Estragole)، متیل اوژینول (Methyl Eugenol)، بتا کاریوفیلن (β-caryophyllene)، آلفا بیس آبولن (Alpha bisabolene) و کاریوفیلن اکساید (Caryophyllene oxide) بیش از 70% محتوای ترکیبات اسانس را تشکیل می دادند و بین تیمارهای مورد بررسی اختلاف معنی داری در این ترکیبات وجود داشت. افزایش و/ یا کاهش میزان محتوای برخی ترکیبات شیمیایی و اسانس، وابسته به برهمکنش ویروس و کولتیوار ریحان بوده و به نظر می رسد هماهنگ با واکنش حساسیت یا مقاومت کولتیوارها در برابر آلودگی ویروسی باشد.