واکاوی خلل در نیت نماز و نسبت آن با قاعده لاتعاد با رویکردی بر نظرات امام خمینی (ره)

نماز مرکبی اعتباری و دارای اجزا و شرایط متعددی است که برخی رکن و برخی غیر رکن هستند. نیت، رکن نماز محسوب می شود. خلل در نیت گاهی نسبت به اصل نماز و گاهی نسبت به اجزای نماز است. این مقاله با شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی آرای فقها و امام خمینی پرداخته است. سوال پژوهش این است که آیا هرگونه خللی در نیت نماز، موجب بطلان آن می شود؟ نتیجه نشان داد که نیت نماز عبارت است از اتیان نماز به قصد امتثال و اتیان اجزای آن به تبع اراده نماز. هرگونه اخلال در نیت اصل نماز، موجب بطلان نماز می گردد؛ اما در مورد اجزای نماز، اگر مکلف از اراده نماز به ایجاد اجزای آن منبعث شود، در این صورت آن اجزا، جزء ماموربه خواهند بود، ولی در غیر این صورت، آن ها جزء نماز نبوده و نماز باطل می شود. اگر اخلال در نیت، نسبت به اجزای رکنی نماز باشد، موجب بطلان نماز می گردد؛ اما اخلال به نیت در اجزای غیر رکنی، به دلیل مقتضای قاعده لاتعاد، موجب بطلان نماز نمی شود بلکه فقط همان جزء باطل می گردد که در صورت امکان تدارک آن، جبرانش واجب است والا به دلیل ورود در رکن بعدی و تجاوز از محل، با استناد به قاعده لاتعاد، نماز صحیح خواهد بود.