کاربست نظریه ی زمان روایت ژرار ژنت در رمان «طریق بسمل شدن»

روایت شناسی با رویکردی مشخص به بررسی ساختار روایت می پردازد. ژرار ژنت، منتقد ساختارگرای فرانسوی، در نظریه زمان در روایت، گونه های مختلف زمان را از سه جنبه نظم، تداوم و بسامد بررسی کرده است. نظم، ترتیب بیان روایت و تداوم، طول مدت روایت است و بسامد، به بیان مکرر وقایع می پردازد. در این پژوهش تلاش بر این است تا با روش تحلیلی توصیفی ابتدا نظریه ژنت را توضیح دهیم سپس به تطبیق این نظریه در رمان طریق بسمل شدن اثر محمود دولت آبادی بپردازیم. دولت آبادی، داستان نویس مشهور فارسی، در این رمان تصویری از جنگ ایران با عراق ارایه داده است. زمان به کار رفته در این اثر به شکل هزارتو و پیچ درپیچ است، به گونه ای که این شیوه روایت زمان سبب شده است که خواننده غالبا در درک زمان وقایع مختلف داستان دچار سردرگمی و آشفتگی شود. درواقع، در این رمان می توان عملکرد تکنیک های نظریه زمان همچون بسامد و تداوم را با تکرار زیاد مشاهده کرد. نوع روایت زمان در رمان، خواننده را به عنصری فعال در داستان تبدیل می کند. نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که شگردهایی چون تک گویی درونی و گذشته نگری در این اثر، عملکرد بیشتری نسبت به دیگر شگردهای روایی دارند. عاملی که در این رمان باعث گستردگی زمان و درنگ در روایت شده است، گفت وگوهای درونی مداوم شخصیت اصلی داستان، توصیفات دقیق و جزیی و پرداختن به اموری است که در ارتباط دقیق با رخدادهای اصلی داستان نیست. بسامد مکرر در این رمان باعث کندشدن زمان شده است.