ارزیابی پیامدهای اجتماعی-اقتصادی تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی کشاورزان پیشرو استان البرز: کاربرد مدل کرک پاتریک

تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی کشاورزی یکی از روش های آموزشی نوآورانه برای انتقال دانش و فناوری های نوین به تولیدکنندگان محصولات کشاورزی است. این روش آموزشی "مزرعه محور" بوده و برای آموزش عملی فناوری های نوین به بهره برداران بکار رفته است و دارای جنبه های تفریحی و انگیزه بخش می باشد. در سال های 1392-1398 مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) وزارت جهاد کشاورزی تورهای آموزشی، ترویجی و پژوهشی را جهت آموزش بهره برداران پیشرو واحدهای سبزی و صیفی برگزار کرد. ارزشیابی تاثیرات اقتصادی- اجتماعی این برنامه آموزشی، ابزار مناسبی برای تعیین میزان دستیابی به اهداف، نقاط قوت و ضعف این برنامه برای توسعه این برنامه آموزشی بود. برای این منظور تحقیق حاضر با روش آمیخته انجام شد. در بخش کیفی از تحلیل محتوا استفاده شد و جامعه آماری شامل مدیران و کارشناسان خبره شرکت کننده در تورها بود. در بخش کمی نیز از روش پیمایشی استفاده شد و جامعه آماری شامل بهره برداران پیشرو شرکت کننده در تورها بود (302= N). حجم نمونه از طریق فرمول کوکران تعیین شد (100= n). ابزار سنجش در مرحله کمی پرسشنامه محقق ساخته بود که اعتبار ظاهری به وسیله پانل متخصصان در مرکز آموزش عالی امام خمینی (ره) و سازمان جهاد کشاورزی استان البرز و پایایی آن نیز از طریق محاسبه ضریب کرونباخ آلفا (0/87) تایید شد. نتایج بخش کیفی نشان داد؛ مهم ترین نقاط ضعف تورهای برگزار شده در حوزه های: مدیریت اجرایی، زمان بندی، ارزشیابی مستمر، زیرساختی و تبلیغاتی و مهم ترین نقاط مثبت؛ توسعه علمی، توسعه مشارکت و بهبود ارتباطات، توسعه تجارب یادگیری و کارآفرینی بود. همچنین نتایج نشان داد که تورهای آموزشی در هر چهار سطح مدل ارزشیابی کرک پاتریک (واکنش، یادگیری، رفتار و نتایج) امتیاز متوسط به بالا را کسب کرده اند. میانگین ارزیابی مرحله رفتار و نتایج که مستلزم به کارگیری فناوری های آموزش داده شده و روشن شدن نتایج و دستاوردهای اقتصادی و فنی حاصل از این به کارگیری است، با توجه به زمان بر بودن این تغییرات، اندکی پایین تر از مراحل واکنش و یادگیری بود. همچنین در هر چهار شاخص مدل، میانگین رتبه ای افرادی که دارای تحصیلات کشاورزی بودند بالاتر از افرادی بود که در سایر رشته ها تحصیل کرده بودند ولی تنها در بعد واکنش و رفتار این اختلاف معنادار و محسوس بود.