بررسی عناصر عرفان عملی در مثنوی معنوی مولانا

عرفان که شناسایی و شهود مستقیم باری تعالی از راه کشف و شهود قلبی است، به عنوان پدیداری معنوی، دارای دو بخش عملی و نظری است. بخش عملی عرفان، بیانگر سیر و سلوک عرفانی است که در حوزه عقل عملی سالک قرارمی گیرد. نظریه پردازان این حوزه از جنبه های مختلفی به عرفان عملی توجه نمودند و توجه به هر بعدی را به عنوان یکی از مولفه های عرفان عملی برشمردند. به نظر می رسد اکثریت این مولفه ها در مثنوی مولانا قابل ردیابی و بررسی است. مولانا در مثنوی، طی مراحل کمال انسانی را براساس شیوه ای خاص برای نیل به معرفت الهی ارایه نموده و به تشریح این سیر و سلوک عرفانی پرداخته است. از این رو در پژوهش حاضر تلاش می شود با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی، به این پرسش پاسخ داده شود که برجسته ترین مولفه عرفان عملی در مثنوی مولانا کدام است؟ نتایج نشان می دهد شرایط سیر و سلوک عرفان عملی و دستورالعمل های آن از برجسته ترین این مولفه ها در مثنوی است. بنابراین از منظر مولانا، گرچه عارف در طی مراتب سیر و سلوک باید به ابزار عشق متوسل شود؛ اما این عشق وسیله ای است برای رسیدن به هدف غایی عرفان. همچنین در عرفان عملی مولانا، سلوک اهل معرفت بدون ارشاد و دستگیری پیری که خود این راه را رفته، به سرانجام نمی رسد.